Tập Tục Qui Chánh – Trương Đăng Mảo

Đương nay nước nào mà đặng văn-minh cường thạnh là phần nhiều bỡi tại dân thông thái, song dân mà đặng thông-thái là cũng nhờ có sự học thức cao xa, lại cũng năng coi nhựt báo nên mới có sự rộng thấy rộng nghe. Vì trong đời mà có ai đi cho khấp cã hoàn cầu, nhưng cũng nhờ có các báo chương nên mới có thế ngồi nhà mà biết được việc thế gian. Nghĩ lại như kẻ nghèo kia mảng việc dầm mưa chải nắng, lo buổi sớm rồi tới buổi chiều, đặng nuôi bề gia quyến vì mãng câu gia bần tri đoản, nên đâu đủ dư trí mà coi xét và suy nghĩ việc đời. Còn như người có tiền đủ cơm tẻ ngày hai, thì lòng thơ thới, nếu lòng mà thơ thới thì trí lại dể sanh, nên vậy phải lấy chút trí dư mà lo gồm cho xả-hội.

Nghĩ vì loài vật như con tầm thì nhổ ra tơ, con ong thì gầy ra mật, loài vật mà còn có hữu dụng cho đời, huống chi con người ở đời phải làm sao cho hữu ích cho đời, chẳng nhiều thì ít. Nếu gọi rằng đèn ai nấy sáng, việc ai nấy lo, công dư đâu mà gánh bao hàm cho việc thế, nếu nói vậy thì sao cho đáng bực làm người. Bởi vậy nên nay mà có bài Tập-Tục-Qui-Chánh nầy là có ý muốn sữa đoạn các tục tệ của nước nhà, cho rỏ việc nào phải thì phải làm, việc nào quấy thì phải bỏ, chớ chẳng phải đặt ra dây mà để khoe danh khoe tánh. Song vì thương thế mẩn thời, nên mới ra công mà sữa tục, nhưng muốn sữa tục thì cũng nhờ những người thức giả xem qua rồi suy xét, đặt sữa lần mổi khi mổi ít, lâu ngày có lẻ phải nên. Nghĩ vì thấy trong địa phận ở làng ít có người hay ưa coi ưa xét, nên có nhiều chuyện mù mù ít thấy ít nghe, vậy muốn ước ao sao trong chốn hương thôn mà sữa phong tục lại cho đặng chỉnh đốn thì con đường tấn bộ mới có vẻ phát đạt mau. Nên nay các trang đọc giả như có xem đến mấy bài nầy rồi suy nghĩ, xin chớ gọi tôi là người bày ra đây mà múa môi khua mép. Có câu rằng : « Tri ngả giả kỳ duy. Tập-tục-qui-chánh hồ, tội ngả giả kỳ duy Tập-tục-qui-chánh hồ ! ». Nghĩa là : « Ai biết tôi thì cũng tại bổn sách nầy, còn ai mà bắt tội tôi thì cũng tại bổn sách nầy, vì câu nầy, là đạo theo ý của đức Khổng-tử lời than khi đã làm ra bộ sách Xuân-thu ».

Long-Thượng : Trương-đăng-Mảo, dit Mẹo

Mời các bạn đón đọc Tập Tục Qui Chánh của tác giả Trương Đăng Mảo.