Tập truyện Thơ Ngụ Ngôn – Lev Tolstoy

Năm 1978 là tròn 150 năm ngày sinh nhà văn Nga vĩ đại Lev Tolstoy, con người đã để lại cho chúng ta trong sách của mình những kho báu tư tưởng và ngôn từ vô giá. Lev Tolstoy sinh ra, lớn lên và phần lớn cuộc đời mình đã sống ở I-a-xnai-a Pô-li-a-na. Ông rất yêu trẻ nhỏ và đã viết cho trẻ con nông dân I-a- xnai-a Pô-li-a-na nhiều truyện ngắn và truyện đồng thoại.

Lev Tolstoy đã in những truyện ngắn và truyện đồng thoại của mình dành cho trẻ nhỏ trong những cuốn sách nhan đề “Sách học vấn” và “Những cuốn sách Nga để đọc”. Nhiều em nhỏ đã học đọc và học viết theo những cuốn sách này.

Lev Tolstoy đã đưa vào những cuốn sách dành cho trẻ nhỏ nhiều câu chuyện và truyền thuyết lấy từ văn học cổ, từ cuộc sống của các dân tộc khác nhau trên thế giới. Ông đặc biệt thích thú các truyện ngụ ngôn giản dị và ngắn mà nhà thông thái cổ Hy lạp Ê-dốp đã sáng tác ra.

Ê-dốp sống cách đây đã lâu, khoảng 2500 năm (vào thế kỷ IV trước công nguyên). Những truyện ngụ ngôn cổ chính là những bài học nhân hậu. Mà bài học nhân hậu thì không bao giờ bị lãng quên!

Ai không nhớ truyện ngụ ngôn về hai người bạn và con gấu? Một anh hoảng sợ leo tót lên cây, còn anh kia ở lại trên đường. Khi gấu bỏ đi, anh thứ nhất hỏi “Gấu nói gì với cậu thế?” Anh thứ hai trả lời “Nó bảo rằng, không được bỏ bạn trong hoạn nạn”…

Câu chuyện này có thể đọc trong các sách giáo khoa cấp một ở nước ta cũng như những cuốn sách đầu tiên của thiếu nhi. Thậm chí cả những đứa trẻ còn chưa biết đọc cũng đã quen biết nó. Nhưng ít ai biết rằng truyện ngụ ngôn này là do Ê-dốp sáng tác và Lev Tolstoy đã dịch ra tiếng Nga.

Hay một câu chuyện nổi tiếng nữa về thằng bé nông dân chăn cừu nghịch ngợm mấy lần kêu cứu “Sói ! Sói !” đã làm mọi người lo lắng vô ích. Nhưng khi tai hoạ thực sự đến, nó lên tiếng kêu cứu thì không ai đáp lại, bởi vì mọi người đều nghĩ nó đùa như trước đây…

Đó cũng là truyện ngụ ngôn của Ê-dốp do Lev Tolstoy dịch.

Nhiều truyện ngụ ngôn cổ mà độc giả được biết qua các bản dịch của I-van An-đrây-ê-vích Crư-lốp. Thí dụ, những truyện ngụ ngôn như “Chuồn chuồn và kiến”, “Quạ và cáo”, “Sói và sếu”… Crư-lốp là nhà thơ và dịch truyện ngụ ngôn ra bằng thơ. Còn Lev Tolstoy là nhà văn và dịch cũng chính những truyện ngụ ngôn ấy ra bằng văn xuôi.

Lev Tolstoy đưa các bản dịch truyện ngụ ngôn của Ê-dốp xích gần lại với cách ngôn, tục ngữ (“Đắm thuyền”) hoặc với truyện cổ dân gian (“Cáo và gà rừng”), hay biến nó thành truyện sinh hoạt (“Hai người bạn”). Ông chuyển sự kiện của truyện ngụ ngôn về môi trường thân quen. Chúng trở thành các truyện ngụ ngôn Nga, những tác phẩm tự hào của Lép Lev Tolstoy.

Thường thì các truyện ngụ ngôn cổ kết thúc bằng một kết luận hoặc một lời giáo huấn. Lev Tolstoy vứt bỏ những đoạn kết ấy, chỉ giữ lại hành động và tính cách của nhân vật, chắc là từ trẻ em cũng sẽ hiểu bài học nhân hậu nói về điều gì và dạy điều gì.

Để dịch được đúng Ê-dốp, Lev Tolstoy đã học tiếng Hy Lạp cổ, đọc rất nhiều sách. Nhiều mẩu chuyện về Ê-dốp còn được giữ lại. Một số người gọi ông là con người sung sướng, bởi vì, dường như ông hiểu được tiếng nói của loài vật, tiếng nói của thiên nhiên. Các truyện ngụ ngôn của ông về con sếu rút cái xương hóc trong họng sói, về con cáo không với được chùm nho, điều lý thú đối với trẻ em và người lớn, như các truyện cổ dân gian thần tiên. Trong đó, mọi điều đều hấp dẫn và có tính chất răn dạy. Nhưng truyện ngụ ngôn, khác biệt với truyện cổ dân gian, bao giờ cũng chứa đựng một sự chế giễu sắc nhọn như lông nhím, hay một sự ngăn ngừa như sư tử. Thêm vào đấy, bao giờ nó cũng dễ hiểu và ngắn gọn.

Số người khác gọi Ê-dốp là con người bất hạnh bởi vì ông muốn là một nô lệ nghèo nàn của tên nhà giàu Xan-phơ. Người ta còn nói rằng, sở dĩ Ê-dốp phải dùng lời bóng gió để giảng bài là bở vì ông sợ tên chủ của mình và không dám nói toạc ra. Nhưng Ê-dốp đâu có sự Xan-phơ. Và ông đã nói hết sự thật. Ông là một con người nghiêm khắc và dũng cảm mà chủ yếu, ông là một triết gia phong thái và nhân hậu. Ông bắt mọi người cười vui vẻ về những trò tinh nghịch của các nhân vật của mình. Và họ càng cười bao nhiêu, càng trở nên minh mẫn bấy nhiêu, bở vì như Puskin từng nói, “truyện cổ dân gian là điều không có thực nhưng trong đó có lời bóng gió là bài học cho những người thông minh, nhân hậu”.

Nhiều câu chuyện về Ê-dốp còn được giữ gìn trong ký ức của nhân dân. Một trong những câu chuyện như vậy Lev Tolstoy đưa vào cuốn “Sách học vấn” của mình. Một lần Xan-phơ sai Ê-dốp đi dò xem đám cưới của người hàng xóm có nhiều người đến dự không. Ê-dốp đến nhà người hàng xóm, ném một súc gỗ xuống ngưỡng cửa nhà anh ta, rồi ngồi bên cạnh chờ khách khứa ra về. Tiệc tan, ai ra khỏi nhà cũng đều vấp phải khúc gỗ nhưng chỉ bực bội nhìn khúc gỗ rồi đi đường mình. Chỉ có một bà cụ sau khi bị vấp đã quay lại đẩy khúc gỗ dẹp sang bên để người khác không bị cản trở. Ê-dốp hài lòng trở về gặp chủ.

– Thế nào, ở đấy có nhiều người không? – Xan-phơ tò mò hỏi.

– Tất cả chỉ có một con người, mà đấy là một bà cụ già, Ê-dốp trả lời.

– Sao lại thế? – người chủ ngạc nhiên.

– Tất cả đều vấp phải khúc gỗ – Ê-dốp nói – mà không ai dẹp nó đi. Thế thì lũ cừu cũng làm như vậy. Riêng bà cụ già dẹp súc gỗ đi để người khác không bị ngã. Chỉ có con người mới làm như vậy. Một mình bà cụ là người.

Các nhân vật trong truyện ngụ ngôn của Ê-dốp có đủ loại khác nhau. Ở đây có cả con người, cả thần thánh, cả loài vật. Nhưng nhà viết ngụ ngôn cổ có kể về ai đi nữa, trước hết ông nhằm nói với trẻ em. Có thể vì thế mà đôi khi, dường như các nhân vật của ông chỉ là những đứa bé đeo mặt nạ. Chỗ này, chỗ kia, thỉnh thoảng từ dưới cái mặt nạ bị bật ra bất chợt lại lóe sáng những đôi mắt nghịch ngợm và thông minh của trẻ thơ. Điểm đặc biệt này của truyện ngụ ngôn đã được hoạ sĩ Mi-kha-in Rô-ma-đin cố gắng giữ trong các bức vẽ của mình.

Lev Tolstoy cho in “Sách học vấn” và “Những cuốn sách Nga để đọc” lần đầu vào những năm 1874 – 1875. Nhiều truyện trong những cuốn sách này, các em nhỏ đã quen biết. Đó là “Phi-li-pốc”, là “Ba con gấu”, là “Người tù Cap-ca-dơ”, cũng như “Sư tử và con chó con” và những truyện khác. Ngày nay, bên cạnh những cuốn sách mỏng đầu tiên đó, trong cuốn sách đọc của trẻ em có thêm các câu truyện ngụ ngôn của Lép Lev Tolstoy. Những truyện này được xếp theo thứ tự như Lép Tôn-tôi đặt để đưa in. Thoạt đầu là những câu chuyện đơn giản nhất, về sau phức tạp dần… Nhưng tất cả những truyện này đều dành cho những người nghe và người đọc bé nhất, những người bắt đầu yêu quý và hiểu biết tiếng nói mẹ đẻ từ vần chữ cái.

Quạ kiếm được miếng thịt to Đậu trên cây định chén no bữa chiều

Cáo thèm nhưng chẳng thể leo

Nó đành đứng dưới mà reo lên rằng

“Trời ơi anh quạ , biết chăng

Dáng anh đẹp đẽ, đại bàng cũng thua

Giá anh tiếng tựa chiêng khua

Hẳn là xứng đáng làm vua muôn loài”

Quạ khoái chí gào điếc tai

Thịt rơi xuống, cáo chộp ngay tức thì

“Chà chà!Anh quạ phải chi

Trí khôn tí nữa , hẳn thì làm vua”

• Tập 1 Lời Giới Thiệu
• Ngựa Đực Và Ngựa Cái
• Cáo Và Sếu
• Khỉ Con
• Đại Bàng, Quạ Và Người Chăn Cừu
• Đôi Bạn Đường
• Chó Sói Và Chó Nhà
• Đắm Thuyền
• Con Chuột Phát Phì
• Chuột Và Ếch
• Ếch , Chuột Và Diều Hâu
• Biển, Sông Và Suối
• Đại Bàng Và Cáo
• Mèo Và Cáo
• Mèo Đeo Nhạc
• Sư Tử Và Lừa
• Chó Sói Và Cáo
• Cáo Và Sói
• Bác Nông Dân Và Niềm Hạnh Phúc
• Cô Bé Và Con Chuồn Chuồn
• Rắn Nước Và Nhím
• Con Quạ Và Cái Bình
• Con Chim Nhỏ
• Tập 2 Thằng Nói Dối
• Kiến Và Chim Bồ Câu
• Quạ Và Bồ Câu
• Lừa Và Ngựa
• Mụ Đàn Bà Và Con Gà Mái
• Gà Mái Và Những Quả Trứng Vàng
• Chồn Hôi
• Sư Tử , Gấu Và Cáo
• Chuồn Chuồn Và Kiến
• Ếch Và Sư Tử
• Sói Và Sếu
• Những Chị Làm Công Và Con Gà Mái
• Con Chó Và Cái Bóng Của Nó
• Hươu Bố Và Hươu Con
• Con Cáo Và Chùm Nho
• Gà Mái Và Chim Én
• Lừa Đội Lốt Sư Tử
• Người Làm Vườn Và Các Con Trai
• Cáo Và Dê
• Sếu Và Cò
• Người Đánh Cá Và Con Cá Con
• Thỏ Và Ếch
• Con Cáo
• Muỗi Và Sư Tử
• Lừa Rừng Và Lừa Nhà
• Chó Sói Và Dê
• Con Hươu
• Hươu Và Ruộng Nho
• Ông Già Và Thần Chết
• Sư Tử Và Cáo
• Mèo Và Lũ Chuột
• Tập 3 Quạ Và Cáo
• Hai Người Bạn
• Chó Sói Và Chú Cừu Non
• Sư Tử ,Lừa Và Cáo
• Cây Sậy Và Cây Ô-Liu
• Mèo Và Cừu
• Con Thỏ
• Thỏ Và Rùa
• Con Công
• Gấu Và Ong
• Con Cun Cút Và Người Đi Săn
• Cái Bình Đất Và Cái Âu Gang
• Lão Keo Kiệt
• Con Chó Đeo Khúc Gậy
• Chó Nằm Trên Đống Cỏ Khô
• Chó Sói Và Khúc Xương
• Con Chó Và Tên Trộm
• Sói Và Ngựa Cái
• Chó Sói Và Cáo
• Hươu Và Ngựa
• Hai Con Ếch
• Sói Và Lợn
• Bò Đực Và Ếch
• Loài Ếch Xin Một Ông Vua
• Người Lái Buôn Và Tên Ăn Cắp

Mời các bạn đón đọc Tập truyện Thơ Ngụ Ngôn của tác giả Lev Tolstoy.