Những Chuyện Phiêu Lưu Của Cáo Renard Tập 1

Cáo Renard (viết theo kiểu cổ là Renart, phiên âm tiếng Việt là Rơ-na) là một nhân vật hết sức quen thuộc trong văn học dân gian châu Âu, từ trẻ em đến người lớn ai ai cũng biết. Bản thân từ “Renard”, ngày xưa là tên riêng của một con cáo cụ thể trong văn học, ngày nay đã trở thành danh từ chung ở Pháp với nghĩa là “cáo”.

Có rất nhiều mẩu chuyện về cáo Renard của các tác giả khuyết danh được lưu truyền từ thời Trung cổ và được tập hợp lại thành tiểu thuyết dưới dạng thơ từ thế kỷ XII-XIII, với tổng cộng đến 80 nghìn câu thơ, chia thành 30 truyện nhỏ. Các nhà văn sau đó có viết lại nhiều lần, tạo nên nhiều phiên bản khác nhau, trong đó có phiên bản “Reineker Fuchs” của đại thi hào người Đức Johann Wolfgang von Goethe, xuất bản năm 1794. Trong các phiên bản khác nhau từ trước đến nay, phiên bản của nhà văn Jeanne Leroy-Allais và họa sĩ nổi tiếng Benjamin Rabier mà chúng tôi dịch ra tiếng Việt đặc biệt thú vị: nó tương đối đầy đủ (24 chương) cùng hơn 300 tranh minh họa rất đẹp, hấp dẫn với cả trẻ em và người lớn.

Bối cảnh của truyện là châu Âu thời Trung cổ, với những người nông dân và những con thú như: vua sư tử Noble (phiên âm là Nôb-1), chó sói Ysengrin (phiên âm là I-đăng-ranh), gấu Brun (phiên âm là B-răng, có nghĩa là màu nâu), mèo Tybert (phiên âm là Ti-be-r), gà trống Chanteclair (phiên âm là Săngtơ-cle, có nghĩa là hát rõ ràng), quạ Tiercelin (phiên âm là Tie-St-lanh), vv… Mỗi con vật đều có tính cách đặc trưng của nó. Tính cách của cáo Renard là rất mưu mẹo, luôn nghĩ ra các trò để chế nhạo hoặc lừa phỉnh những người nông dân và các con vật khác, tuy nó cũng bị lừa lại và bị những kẻ to khỏe hơn như là chó sói đối xử tệ.

Do nguyên bản tiếng Pháp của “Le Roman du Renard” khá dài nên khi dịch sang tiếng Việt chúng tôi đã chia thành hai tập để các bạn dễ đọc hơn. Tập 1 gồm 14 chương đầu tiên của tiểu thuyết.

Tuy rằng đây là truyện thích hợp cho trẻ em, nhưng “Những chuyện phiêu lưu của cáo Renard” chứa đựng rất nhiều triết lý sâu xa cho cả người lớn, và câu chuyện về thế giới loài vật trong truyện chính là câu chuyện ngụ ngôn về giới loài người.

Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc viên ngọc quý báu này của kho tàng văn học dân gian thế giới.

Hà Nội – Toulouse, tháng 3 năm 2016

Các dịch giả và Sputnik Education

Một buổi sáng, cáo Renard đến nhà ông chú họ sói với đôi mắt buồn bã và bộ lông nhăn nhúm.

Nạn đói đang hoành hành trong vùng. Dù không muốn nhưng Renard cũng phải nhịn ăn. Buổi sáng hôm đó nó càng cảm thấy rõ hơn mọi ngày cái dạ dày trống rỗng, và răng thì dài ra.

Ngay lập tức, sói Ysengrin đã nhận ra tình trạng thảm hại của cáo Renard và giả vờ tỏ vẻ rất ân cần:

– Có chuyện gì vậy, cháu họ? Cháu có vẻ mệt mỏi. Cáo trả lời với giọng thê thảm:

– Đúng vậy, cháu đang rất mệt mỏi và kiệt sức.

Vừa nói nó vừa đánh con mắt thèm thuồng tới ba chiếc giăm bông màu hồng, béo ngậy và thơm mùi xông khói đang treo trên xà ngang.

Nhìn thấy thế, sói liền hỏi:

– Cháu chưa ăn trưa à?

– Than ôi! Chưa ạ.

– Giremonde, làm nhanh một con chuột cho thằng cháu đáng thương này. – Sói làm ra vẻ thương cảm và nói với vợ.

– Cháu đừng từ chối, con chuột này bé thôi mà.

Chính điều đó làm cho Renard não lòng. Con chuột bé tí tẹo, mà cũng chỉ có mỗi một con thôi. Miếng giăm bông ngon lành treo trên xà ngang sẽ phù hợp với nó hơn nhiều.

– Chú có những miếng giăm bông ngon tuyệt. – Nó nói và không che giấu nổi sự thèm muốn của mình.

– Đúng vậy, chúng thật tuyệt. – Ysengrin trả lời với vẻ kiêu hãnh.

– Để chúng ở chỗ dễ nhìn thế này, chú không sợ sẽ cám dỗ những kẻ đi ngang qua à, nhất là khi đang có nạn đói thế này? Có lẽ sẽ khôn ngoan hơn nếu chú ăn chúng ngay và để cho gia đình và những người bạn của chú cũng được tận hưởng.

– Nhất định là không. Ta sẽ ăn chúng lúc nào mà ta muốn và sẽ không cho bất kì ai hưởng ké.

– Nếu là cháu, – bối rối vì bị đoán trúng ý nghĩ, Renard cố nói tiếp, – cháu sẽ giấu tất cả chúng một cách cẩn thận và sẽ kêu to rằng ai đó đã lấy trộm chúng.

– Không, ta không sợ những kẻ đi ngang qua. Bọn chúng chỉ có thể tha hồ mà ngắm những miếng giăm bông của ta và chúng sẽ không được nếm một chút nào.

Không nói thêm nữa, Renard ăn phần ăn ít ỏi được cho. Rồi nó cúi đầu xuống, cụp đuôi, trở về lâu đài Maupertois.

Nhưng Renard không đành lòng ở nhà chịu thua. Nó bắt đầu tính kế khác.

Buổi tối hôm sau, nó nhẹ nhàng quay lại chỗ ở của sói Ysengrin. Nó trèo lên mái nhà, không gây ra một tiếng động nào, chọc một lỗ to ở chỗ treo giăm bông, tháo từng chiếc một và mang chúng về nhà. Ermeline vợ nó và các con Malebranche và Percehaye của nó đang nóng lòng chờ đợi kết quả của cuộc thám hiểm này.

Chúng vội vàng thái một miếng giăm bông, nấu chín và nhấm nháp nó để bù lại những ngày đói nặng nề vừa qua. Sau khi đã ăn no nê, với đôi mắt sáng rực và bộ lông bóng mượt, Renard quay trở lại nhà của Ysengrin.

Sói vừa mới dậy, phát hiện nhà đã bị trộm, nó la toáng cả một vùng.

– Chuyện gì xảy ra với chú thế? – Cáo hỏi thăm với giọng ân cần, lo lắng.

– Những miếng giăm bông của ta… những miếng giăm bông tuyệt vời của ta… – Ysengrin kêu rống lên.

– À vâng, những miếng giăm bông của chú… những miếng giăm bông tuyệt vời của chú…

– Có kẻ đã lấy trộm giăm bông của ta! Renard làm ra vẻ thấu hiểu:

– Đấy, đấy… chú đã làm rất tốt.

– Ngươi muốn nói gì?

– Những kẻ ăn trộm không ở đâu xa, và chú cũng chẳng có gì quá tức giận bọn chúng… Chú hãy tiếp tục kêu to nữa lên, những kẻ tinh ranh nhất cũng sẽ bị lừa.

– Ta nói là có kẻ đã ăn trộm giăm bông của ta mà.

– Cháu hiểu chú.

– Cái gì? Ngươi hiểu ta? Ngươi giải thích xem?

– Chú của cháu, cháu đang rất tự hào vì chú đã nhận thấy lời khuyên của cháu hôm qua là đúng: giấu những miếng giăm bông của chú rồi sau đó hét to rằng có kẻ đã ăn trộm chúng.

Cơn thịnh nộ của Ysengrin có vẻ lên đến tột độ, và vợ hắn thấy cần xen vào phân xử.

– Thật là không tốt, Renard, sao lại nhạo báng chúng ta khi chúng ta đang gặp khó khăn. Nếu chúng ta vẫn còn những miếng giăm bông, chúng ta sẵn lòng chia phần cho cháu.

– Thật là tiếc vì thím đã không nhận ra điều đó sớm hơn, thím Giremonde. Bây giờ, nhà của thím đã bị thủng, đó quả là một thiệt hại lớn và thím không còn những miếng giăm bông nữa.

Những lời này và giọng nói chế nhạo của cáo làm dấy lên sự nghi ngờ của Ysengrin và nó càng thêm tức giận. Nó gầm lên:

– Khi nào ta tìm ra kẻ ăn trộm, thì hắn hãy coi chừng…

Cáo nhận thấy không cần thiết phải tiếp tục cuộc tranh luận này. Nó cười thầm và quay trở về Maupertuis, nơi mà một giấc ngủ ngon sẽ bù lại sự mệt mỏi của cuộc thám hiểm đêm hôm qua.

Mời các bạn đón đọc Những Chuyện Phiêu Lưu Của Cáo Renard Tập 1 của tác giả Benjamin Rabier & Jeanne Leroy Allais.