Người Đàn Ông Mang Tên Ove – Fredrik Backman

Người đàn ông mang tên Ove năm nay năm mươi chín tuổi. Ông là kiểu người hay chỉ thẳng mặt những kẻ mà ông không ưa như thể họ là bọn ăn trộm và ngón trỏ của ông là cây đèn pin của cảnh sát. Ove tin tất cả những người ở nơi ông sống đều kém cỏi, ngu dốt và không đáng làm hàng xóm của ông. Ove nguyên tắc, cứng nhắc, cấm cảu và cay nghiệt.

Người đàn ông mang tên Ove lên kế hoạch tự tử. Nhưng những nỗ lực của ông liên tiếp bị phá đám. Bắt đầu từ việc một buổi sáng, một cặp đôi trẻ trung hay chuyện với hai đứa con cũng hay chuyện không kém chuyển đến gần nhà Ove và vô tình lùi xe đâm sầm vào tường nhà ông. Rồi đến con mèo hoang nhếch nhác, tình bạn không ngờ… cuộc sống của ông già mang tên Ove thay đổi hoàn toàn.

Mang chất trào lộng duyên dáng kiểu Bắc Âu nhưng cũng tràn đầy tính nhân văn, cuốn sách trở thành một hiện tượng toàn cầu với gần 3 triệu bản in được bán ra, và được dịch sang 40 ngôn ngữ. Bộ phim cùng tên chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết đã được đề cử ở hạng mục phim nói tiếng nước ngoài hay nhất tại Oscar 2017.

Đông qua, xuân tới và Parvaneh thi đỗ bằng lái xe. Ông Ove dạy Adrian cách thay lốp xe. Cậu ta đúng là đã mua một chiếc Toyota, nhưng điều đó không đồng nghĩa cậu ta không thể cải tạo được, Ove đã giải thích như vậy với Sonja khi ông đi thăm bà vào một ngày Chủ nhật tháng Tư. Tiếp đó ông cho bà xem vài tấm ảnh chụp con trai của Parvaneh. Thằng bé bốn tháng tuổi nhanh như sóc. Patrick đã cố bắt ông dùng một chiếc điện thoại có chức năng chụp ảnh, nhưng Ove không tin chúng. Thay vào đó, ông đem theo trong ví một tập ảnh dày buộc bằng thun, và khoe với tất cả mọi người ông gặp. Kể cả những người làm việc ở cửa hiệu bán hoa.

Xuân qua hè tới, khi mùa thu gõ cửa, nữ nhà báo phiền hà Lena dọn tới ở cùng anh chàng Anders đỏm dáng chạy xe Audi. Ove là người lái chiếc xe tải chở đồ cho chị ta. Ông không mấy tin tưởng vào những anh chàng kém cỏi trong việc lùi xe giữa hai dãy nhà sao cho không đụng vào thùng thư của ông. Tất nhiên, Lena không tin vào thiết chế hôn nhân, Ove kể với Sonja như vậy, kèm thêm một cái hừ mũi hàm ý rằng mấy người hàng xóm đã xì xầm không ít. Thế rồi mùa xuân tiếp theo, ông đến bên mộ bà và cho bà xem một tấm thiệp mời đám cưới.

Mirsad mặc bộ com-lê đen và run lẩy bẩy vì căng thẳng. Parvaneh phải cho cậu ta uống một chầu tequila trước khi cậu ta bước vào tòa thị chính. Jimmy đã đợi sẵn trong đó. Ove đóng vai phụ rể, ông đã mua một bộ cánh mới để mặc trong dịp trọng đại. Họ mở tiệc tại quán cà phê của Amel. Ông già béo lùn cố gắng phát biểu những ba lần, nhưng lần nào cũng chỉ lắp bắp được vài chữ vì quá xúc động. Mặt khác, ông ta đã lấy tên Jimmy để đặt cho một loại sandwich. Cậu thanh niên mập mạp coi đó là món quà tuyệt vời nhất mà mình từng được nhận. Jimmy tiếp tục sống trong ngôi nhà của mẹ cùng với Mirsad. Năm sau đó, hai người nhận nuôi một bé gái. Chiều nào Jimmy cũng đưa con bé sang nhà bà Anita chơi vào lúc ba giờ đúng, đều như vắt chanh, khi hai vợ chồng bà uống cà phê.

Tình trạng của ông Rune không có gì cải thiện. Có những lúc ông gần như không thể tiếp xúc được trong vài ngày liền. Nhưng mỗi khi cô bé con chạy vào nhà và vươn tay về phía bà Anita, một nụ cười mãn nguyện làm khuôn mặt ông bừng sáng. Lần nào cũng vậy.

Thêm nhiều ngôi nhà khác được xây dựng trong khu vực. Chỉ sau vài năm, nó đã trở thành một quận nội thành. Dĩ nhiên chuyện đó không làm cho Patrick khéo léo hơn trong việc mở cửa sổ hoặc lắp ráp mấy cái tủ áo của IKEA. Một buổi sáng nọ, anh chàng xuất hiện trước cửa nhà ông Ove cùng với hai người đàn ông trạc tuổi mình. Cả hai người đều mua nhà ở cách đó vài con đường, theo lời họ giải thích. Họ đang sửa nhà và gặp một chút khó khăn với những thanh rầm trên các bức tường ngăn. Họ không biết phải làm thế nào. Tất nhiên ông Ove có giải pháp cho vấn đề. Ông lẩm bẩm gì đó trong miệng giống như hai chữ “dốt quá”, rồi sang tận nơi chỉ cho bọn họ. Ngày hôm sau, một người hàng xóm khác xuất hiện. Rồi một người nữa. Một người nữa. Chỉ trong vài tháng, ông đã đi đến gần như mọi ngôi nhà trong bán kính bốn con đường để vá chỗ nọ sửa chỗ kia. Tất nhiên ông luôn càu nhàu vì sự bất lực của mọi người, nhưng lúc đứng một mình trước mộ Sonja, ông lại thủ thỉ với bà: “Đôi khi có chuyện để làm trong ngày cũng hay bà ạ.”

Các cô con gái của Parvaneh lần lượt ăn mừng sinh nhật, và trước khi mọi người kịp thắc mắc, cô bé ba tuổi dễ ghét đã trở thành một cô bé sáu tuổi. Ove đưa cô bé đến trường ngày đầu tiên. Cô bé dạy ông cách chèn biểu tượng mặt cười vào tin nhắn điện thoại, còn ông thì bắt cô bé hứa không được mách với bố là ông đã mua điện thoại di động. Cô bé tám tuổi dễ ghét không kém nay đã lên mười và tổ chức tiệc ngủ đầu tiên trong đời. Cậu em trai của chúng bày đồ chơi khắp căn bếp nhà ông Ove. Ông đã xây một cái bể nhỏ cho cậu bé nghịch nước trong sân nhà mình, nhưng khi có người gọi nó như vậy Ove đáp trả ngay rằng: “Nó là một hồ bơi, không nói nhiều!” Anders được bầu làm tổ trưởng tổ dân phố một lần nữa, còn Parvaneh thì mua một cái máy cắt cỏ mới cho bãi cỏ phía sau dãy nhà.

Hè chuyển sang thu, rồi thu qua đông tới. Vào một buổi sáng Chủ nhật tháng Mười một lạnh giá, gần tròn bốn năm sau cái ngày mà Parvaneh cùng Patrick lùi xe vào thùng thư của ông Ove, cô thức giấc với cảm giác như bị ai đó đặt một bàn tay lạnh ngắt trên trán mình. Cô nhỏm dậy, nhòm xuống qua cửa sổ phòng ngủ và xem giờ. Đã tám giờ mười lăm. Chỗ tuyết trước cửa nhà ông Ove vẫn nguyên xi không được dọn sạch.

Lao qua con đường nhỏ với chiếc áo choàng ngủ trên người và đôi dép bông dưới chân, cô gọi to tên ông. Cô mở cửa nhà ông bằng chìa khóa dự phòng được ông đưa cho, rồi lao vào phòng khách, loạng choạng trèo lên cầu thang với đôi dép ướt và quả tim đập thình thịch trong ngực. Cô dò dẫm đi vào phòng ngủ của ông.

Nom Ove như đang ngủ rất say. Cô chưa bao giờ thấy khuôn mặt ông thư thái đến thế. Con mèo nằm bên cạnh Ove, ngả đầu trên lòng bàn tay của ông. Khi trông thấy Parvaneh, nó chậm rãi đứng dậy, như thể chỉ đến lúc đó mới hiểu ra sự tình, và trèo lên lòng cô. Cả hai ngồi bên cạnh giường, Parvaneh vuốt ve mái tóc của ông cho đến khi đội cứu thương xuất hiện và nhẹ nhàng giải thích rằng họ cần phải đưa thi thể đi. Lúc đó cô mới chồm người tới trước và thì thào vào tai ông: “Hãy gửi tình yêu của cháu cho bác Sonja và cảm ơn bác ấy đã cho cháu mượn bác”. Rồi cô cầm cái phong bì to đề tên mình nằm trên chiếc bàn đầu giường và đi xuống cầu thang.

Trong phong bì đựng các thứ tài liệu, giấy chứng nhận, bản vẽ gốc của ngôi nhà, sổ tay hướng dẫn sử dụng đầu máy, sổ bảo dưỡng của chiếc Saab. Số tài khoản ngân hàng và hợp đồng bảo hiểm. Số điện thoại của một luật sư mà ông Ove đã “giao phó mọi thứ”. Cả một cuộc đời được sắp xếp như một tập hồ sơ. Như một bản bút toán kết sổ. Trên cùng là một lá thư dành cho cô. Parvaneh ngồi vào bàn bếp và đọc thư. Nó không dài. Như thể ông Ove đã biết mắt cô sẽ nhòa lệ trước khi đọc tới dòng cuối cùng.

Phía dưới là một dòng chữ in hoa “CÔ CÓ PHẢI LOẠI NGU LÂU DỐT BỀN KHÓ ĐÀO TẠO ĐÂU!” cùng một cái biểu tượng mặt cười, giống như Nasanin đã bày cho Ove.

Trong thư còn liệt kê các chỉ dẫn rành mạch về tang lễ, thứ “không được làm rùm beng trong mọi tình huống”. Ông Ove không muốn tổ chức lớn, ông chỉ muốn được nằm xuống bên cạnh bà Sonja, thế thôi. “Không khách khứa. Không ồn ào!” Ông đã căn dặn rõ ràng như thế.

Hơn ba trăm người đã đến dự đám tang.

Khi Patrick, Parvaneh và các cô bé bước vào nơi làm lễ, nhiều người thậm chí còn phải đứng dọc theo các bức tường và trên lối đi. Tất cả đều cầm những ngọn nến có khắc dòng chữ “Quỹ Sonja”. Bởi lẽ đó là điều mà Parvaneh đã quyết định làm với số tiền được ông Ove để lại: một quỹ từ thiện dành cho trẻ mồ côi. Đôi mắt cô sưng mọng vì khóc, cổ họng cô khô đến nỗi đã mấy ngày nay cô thở khò khè. Khi trông thấy những ánh nến, hơi thở cô nhẹ đi đôi chút. Và khi Patrick chứng kiến toàn bộ số người đến tiễn đưa ông Ove, anh huých nhẹ vào sườn cô, miệng mỉm cười hài lòng.

— Ôi trời, bác Ove chắc sẽ ghét chuyện này lắm, em nhỉ?

Cô bật cười. Chuyện đó là đương nhiên rồi.

Tối hôm ấy, cô dẫn một đôi vợ chồng trẻ mới cưới đi xem ngôi nhà của ông Ove và bà Sonja. Cô vợ đang có mang. Đôi mắt cô vợ sáng lấp lánh khi đi qua các căn phòng, như thể đang mường tượng những ký ức tương lai của đứa trẻ sẽ diễn ra ngay trên sàn nhà này. Người chồng rõ ràng ít hào hứng hơn. Anh mặc một cái quần thợ mộc và chủ yếu đi loanh quanh, đá vào mấy cái len tường với bộ mặt khó đăm đăm. Parvaneh có thể thấy anh ta không thể làm gì được, vì ánh mắt cô vợ cho thấy cô đã quyết rồi. Nhưng khi anh chàng cất giọng cộc cằn nhắc đến cái “nhà để xe” được đề cập trong quảng cáo, Parvaneh nhìn anh ta từ đầu đến chân, gật đầu xác nhận rồi hỏi về hiệu xe anh lái. Anh chàng thẳng người lại, nở một nụ cười gần như không thể nhận thấy, và nhìn thẳng vào mắt cô với một niềm tự hào khôn tả mà chỉ có một cái tên duy nhất có thể khơi lên được.

— Saab.