***

Có thể nói, không có đề tài thảo luận nào dễ gây tranh cãi như Trung Quốc, đặc biệt tại Việt Nam hiện nay. Phải thành thật thú nhận rằng, tôi là người hâm mộ Trung Quốc “từ đầu đến chân”, nhưng có khi cũng phải rà soát lại sự hâm mộ của mình khi có được thông tin mới. Chẳng ai phủ nhận rằng, Trung Quốc là một đất nước vĩ đại về nhiều mặt. Trên nhiều phương diện như: văn hóa, tổ chức chính trị, quản lý kinh tế, kinh doanh thương mại,… Trung Quốc có thể đóng vai trò làm tấm gương soi cho Việt Nam. Soi để học hỏi những điều tích cực và tránh né những sai lầm mà quốc gia khổng lồ này đã phạm phải (Cách mạng Văn hóa là một ví dụ).

 Trên bình diện toàn cầu, việc học hỏi nghiên cứu về quốc gia khổng lồ này lúc nào cũng thu hút được sự quan tâm của giới trí thức và truyền thông. Trong quan hệ quốc tế ngày nay, Trung Quốc nghiễm nhiên đóng vai trò quyết định không thua kém gì so với các siêu cường thế giới khác. Trong bộ sách nổi tiếng Thế giới đi về đâu? (NXB. Thế Giới, Hà Nội, 2010), tác giả Grzegorz W. Kolodko đã dành rất nhiều trang giấy cho vai trò của Trung Quốc trong thế giới đương đại. Ông viết: “Trung Quốc đã đi theo con đường của Trung Quốc, là con đường đặc biệt đúng đắn nếu nhìn từ góc độ phát triển” (tr.316).

Bộ sách Nhân Văn Trung Quốc của Nhà xuất bản Truyền bá Ngũ Châu với nhiều hình ảnh minh họa sinh động, đã cung cấp cho người đọc một bức tranh toàn cảnh về Trung Quốc đương đại sau 30 năm cải cách kinh tế. Tất cả các phương diện của kinh tế, văn hóa, xã hội Trung Quốc đều được đề cập đến một cách ngắn gọn, có sức khái quát cao, dễ cho người đọc nắm bắt được những thông tin cơ bản: chế độ chính trị, kinh tế, lịch sử, văn hóa, xã hội, địa lí, pháp luật, ngoại giao, quốc phòng, dân tộc, tôn giáo, khoa học, kỹ thuật, giáo dục, môi trường. Có thể nói đây là bộ bách khoa toàn thư về Trung Quốc hiện đại. Tôi cảm thấy hơi thất vọng khi thấy thiếu những phần bàn về nghệ thuật, điện ảnh, văn học, triết học, ẩm thực, y học, phong thủy, nhưng có lẽ như vậy lại tốt hơn. Nếu những người chủ biên quá ôm đồm, bộ sách chắc chắn sẽ dầy gấp đôi, dễ làm người đọc khiếp đảm. Vả lại, đã có khá nhiều các bộ toàn thư khác liên quan đến văn học và triết học rồi, sự đóng góp của bộ sách sẽ không có điểm nhấn rõ rệt.

Bộ sách Nhân Văn Trung Quốc gồm có:

***

Cuốn sách Kinh Kịch Trung Quốc của tác giả Từ Thành Bắc, được dịch sang tiếng Việt bởi ThS. Trương Lệ Mai, là một tác phẩm giới thiệu sâu sắc về nghệ thuật Kinh kịch – một loại hình ca kịch truyền thống đặc sắc của Trung Quốc, hình thành và phát triển mạnh mẽ tại Bắc Kinh từ thời vua Càn Long (nhà Thanh). Sách khám phá nguồn gốc của Kinh kịch, bắt nguồn từ sự kết hợp giữa Huy kịch (An Huy) và Hán kịch, cùng quá trình hoàn thiện qua hơn 200 năm lịch sử. Tác phẩm không chỉ trình bày về kỹ thuật biểu diễn (hát, đọc, diễn, đánh) mà còn nhấn mạnh sự khác biệt của Kinh kịch với hí kịch phương Tây, thể hiện rõ nét văn hóa phương Đông.

Cuốn sách mô tả sống động không khí tại Nhà hát kịch lớn Trường An ở Bắc Kinh – nơi du khách thường được trải nghiệm Kinh kịch. Hội trường được trang trí lộng lẫy, kết hợp giữa phong cách cổ điển (bàn Bát Tiên, ghế Thái Sư) và hiện đại (ghế sô pha), tạo nên một không gian độc đáo. Tác giả khắc họa sự say mê của khán giả địa phương, từ những cuộc trò chuyện trước giờ diễn đến sự im lặng tập trung khi tiếng trống chiêng vang lên, kèm theo tiếng reo “ao” (cổ vũ) đầy đặc trưng. Sách cũng đề cập đến các vở kịch nổi tiếng như Náo Thiên Cung hay Thủy Liêm Động (về Tôn Ngộ Không), từng gây tiếng vang quốc tế khi được biểu diễn tại Nhật Bản vào những năm 1920-1930.

Ngoài ra, tác phẩm giải thích về tính nghệ thuật và văn hóa sâu xa của Kinh kịch, từ việc sử dụng “kiểm phổ” (mặt nạ) để thể hiện tính cách nhân vật, đến sự kết hợp giữa âm nhạc, vũ đạo và võ thuật. Dù khó tiếp cận với người nước ngoài và cả thế hệ trẻ Trung Quốc hiện nay, Kinh kịch vẫn giữ sức hút đặc biệt với những ai chịu khó tìm hiểu.

---

Đánh giá sách

Điểm mạnh:

1. Tính mô tả sống động: Tác giả Từ Thành Bắc đưa người đọc vào không gian thực tế của Kinh kịch qua miêu tả chi tiết về Nhà hát Trường An và phản ứng của khán giả. Điều này giúp người đọc, đặc biệt là người nước ngoài, hình dung rõ nét về loại hình nghệ thuật này.
2. Giá trị văn hóa sâu sắc: Sách không chỉ dừng ở việc giới thiệu Kinh kịch mà còn phân tích ý nghĩa văn hóa, lịch sử và nghệ thuật, từ nguồn gốc đến các yếu tố biểu diễn như kiểm phổ, âm nhạc và động tác tượng trưng.
3. Bản dịch chất lượng: ThS. Trương Lệ Mai đã chuyển ngữ mượt mà, giữ được tinh thần của nguyên tác, đồng thời làm cho nội dung dễ hiểu với độc giả Việt Nam.
4. Tính giáo dục: Cuốn sách là nguồn tài liệu hữu ích cho những ai muốn tìm hiểu về văn hóa Trung Quốc, đặc biệt là nghệ thuật sân khấu truyền thống.

Điểm hạn chế:

1. Khó tiếp cận với người mới: Dù tác giả khuyến khích tìm hiểu, nội dung có thể vẫn phức tạp với độc giả chưa quen với Kinh kịch hoặc không có nền tảng về văn hóa Trung Quốc.
2. Thiếu chiều sâu lịch sử: Tuy có đề cập nguồn gốc và một số cột mốc, sách chưa đi sâu vào các giai đoạn phát triển chi tiết hay ảnh hưởng của Kinh kịch trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay.
3. Hạn chế về hình ảnh: Là ebook, nếu thiếu hình ảnh minh họa (như kiểm phổ hay sân khấu), trải nghiệm của độc giả có thể bị giảm đi so với phiên bản in.

Tổng kết:

Kinh Kịch Trung Quốc là một tác phẩm giá trị, mở ra cánh cửa để độc giả khám phá nghệ thuật truyền thống đặc sắc của Trung Quốc. Dù có một số hạn chế về độ sâu và tính tiếp cận, cuốn sách vẫn thành công trong việc truyền tải vẻ đẹp thi vị và tinh thần văn hóa của Kinh kịch. Với văn phong hấp dẫn và bản dịch tốt, đây là lựa chọn đáng đọc cho những ai yêu thích nghệ thuật sân khấu hoặc muốn hiểu thêm về Trung Quốc. Điểm đánh giá: 8/10.

---

Ghi chú thêm:

Cuốn sách nằm trong bộ Nhân Văn Trung Quốc, bổ sung một mảnh ghép quan trọng vào bức tranh văn hóa Trung Quốc đương đại. Nếu bạn yêu thích Trung Quốc như đã chia sẻ, đây là tài liệu phù hợp để củng cố sự hâm mộ, đồng thời khuyến khích nhìn nhận đa chiều về một quốc gia đầy tranh cãi nhưng không thể phủ nhận tầm vóc.