Hôn Bóng

***

Có thể nói ma cà rồng là hình tượng hư cấu nổi tiếng và hấp dẫn nhất từng xuất hiện trong các tác phẩm nghệ thuật nói chung và văn học nói riêng.
Từ đầu thế kỷ XXI, ấn tượng về ma cà rồng trong người đọc không đơn thuần là khát máu, cuồng dại hay tàn bạo nữa, mà còn là sành điệu, gợi cảm, mạnh mẽ và lãng mạn. Góp công không nhỏ vào sự thay đổi hình tượng ngoạn mục này phải kể đến Anne Rice với Biên niên sử Ma cà rồng, Stephanie Meyer với Chạng vạng, Charlaine Harris với Bí ẩn phương Nam… và gần đây nhất là Richelle Mead với Học viện ma cà rồng.

Dù Học viện Ma cà rồng – seri tiểu thuyết hấp dẫn, gồm 6 tập được xếp vào danh mục tiểu thuyết ma cà rồng nhưng sự thực, nó là một câu chuyện về tình yêu, tình bạn và việc tìm kiếm chỗ đứng của mình giữa thế giới. Đọc seri này, người đọc thấy một xã hội, một thế giới rất riêng biệt, đi theo một thứ logic hoàn toàn khác nhưng cũng rất hợp lý và chân thực.

Người đọc sẽ thỏa mãn trí tưởng tượng của mình khi được đắm mình vào thế giới đầy những điều kỳ diệu – những phép thuật từ các nguyên tố, những ma cà rồng đẹp đẽ, lôi cuốn. Người đọc sẽ cảm thấy thích thú khi theo dõi những diễn biến tâm lý cũng như hành động của nhân vật nữ chính Rose Hathaway, cô nổi lên mạnh mẽ, lôi cuốn và đôi khi rất khó dự đoán.

Đối mặt với những mối quan hệ rắc rối, những hoàn cảnh phức tạp, đầy hiểm nguy, Rose cùng bạn bè dần dần trưởng thành lên. Bộ tiểu thuyết khiến cho người ta hiểu ra được nhiều điều: làm sao tìm được sức mạnh từ sự yếu nhược, lòng dũng cảm trong nỗi sợ hãi, sống sót trong nguy hiểm, tình yêu từ sự hiểu lầm và sự thực từ những lời nói dối. Câu chuyện được thuật lại qua lời nói của Rose, vừa có những tình tiết gay cấn nghẹt thở, vừa có những tình tiết lãng mạn, đắm say khiến người đọc khó có thể đặt cuốn sách xuống.

Ma cà rồng trong tác phẩm này gồm ba loại: Moroi (ma cà rồng sống), Strigoi (ma cà rồng chết) và Dhampir (ma cà rồng lai). Hai loại đầu sinh ra từ dân gian Rumani, loại thứ ba từ dân gian vùng Ban-căng. Đây cũng là chi tiết chưa hề được chú ý khai thác ở bất cứ tác phẩm văn học đương đại nào về ma cà rồng.

Các Moroi tuy có năng lượng phi phàm, nhưng lại được dạy dỗ một cách rất bảo thủ rằng không nên sử dụng chúng vào vũ lực. An nguy của họ hoàn toàn dựa vào các Dhampir, tức các ma cà rồng lai, vốn được trui rèn thể lực để đủ sức mạnh bảo vệ Moroi. Phần lớn sự kiện diễn ra tại học viện Thánh Vladimir thuộc tiểu bang Montana. Ngôi trường theo phong cách Gothic này nằm lọt thỏm giữa những cánh rừng và núi đồi, thức dậy vào ban đêm, ngủ yên vào ban ngày. Quanh trường đặt các bùa chú bảo vệ, an ninh được bổ sung thêm nhờ sự tuần tra canh gác của các Giám hộ gốc Dhampir.

Sức hấp dẫn của Học viện Ma cà rồng nằm ở chỗ thế giới Richelle Mead xây dựng nên đầy mới mẻ và sáng tạo. Các ma cà rồng với lịch sử lâu dài, sống trong xã hội đương thời với tính cách riêng biệt. Họ sống và sinh hoạt trong một xã hội bí mật, tách biệt với thế giới loài người, uống máu để sống từ những người hiến máu tự nguyện. Họ sở hữu mối liên kết với các nguyên tố đất, nước, lửa, khí và mỗi nguyên tố đó lại cho họ một loại pháp thuật kỳ diệu.

Bên cạnh đó là các ma cà rồng lai – một sáng tạo hoàn toàn mới mẻ của Richelle Mead – tuy không có các năng lực thần kỳ, nhưng họ có cơ thể khỏe khoắn cứng cáp, vẻ ngoài hấp dẫn cùng trái tim mạnh mẽ trung thành. Xã hội ma cà rồng trong truyện được xây dựng rõ ràng với kết cấu chặt chẽ, các địa danh chân thực khiến cho cuộc sống của các nhân vật trong truyện rất gần gũi và đôi lúc đan xen với cuộc sống bình thường.

Các nhân vật trong truyện cũng được xây dựng rất sắc nét với những tính cách đặc sắc. Đó là Rose – một giám hộ tập sự mười bảy tuổi – táo bạo, liều lĩnh, luôn muốn phá vỡ mọi quy tắc nhưng cũng rất trung thành, vị tha, sẵn sàng hy sinh vì bạn bè. Đó là Dimitri – một giám hộ mẫu mực, một tấm gương sáng trong học viện – luôn cố gắng sống đúng nguyên tắc, nhưng khó lòng chống đỡ nổi sự quyến rũ của Rose. Đó là Christian – một anh chàng Moroi cô độc nhìn đời bằng con mắt hằn học – luôn tỏ vẻ bất cần, nhưng thực sự đầy tình cảm, biết yêu hết mình và sẵn sàng sát cánh chiến đấu với bạn bè.

Tất cả họ đều có nét gì đó rất gần với đời sống thực, đều có vẻ rất bình thường, nhưng được đặt trong những tình huống đặc biệt, họ đã thể hiện những phẩm chất tuyệt vời của mình. Quá trình diễn biến của câu chuyện cũng chính là quá trình các nhân vật trưởng thành và hoàn thiện bản thân. Không có ai hoàn hảo – ai cũng có lúc phạm sai lầm, ai cũng có lúc điên rồ và ích kỷ – nhưng họ đã học được cách sửa chữa sai lầm hay gạt bản thân sang một bên trong lúc cần thiết.

Có thể nói Học viện Ma cà rồng là một bộ sách đem lại nhiều điều thú vị mới mẻ cho luồng văn học giả tưởng về các ma cà rồng. Nó không gói gọn trong các mô típ cũ về những ma cà rồng siêu nhân, hoàn hảo, những anh hùng bất khả chiến bại nữa mà được mở rộng, bổ sung thêm rất nhiều tình tiết hấp dẫn khác.

Đọc bộ sách, người ta nhận ra những ma cà rồng rất bình thường, có sinh – lão – bệnh – tử, có điểm mạnh nhưng cũng có điểm yếu, có những suy nghĩ hết sức bình thường gần gũi, giống như một thế giới bí mật đang ẩn giấu đâu đó giữa thế giới thực mà chúng ta có thể vô tình chạm tới bất cứ lúc nào không hay. Đây có lẽ cũng là một điểm làm nên sức hấp dẫn mạnh mẽ cho bộ sách này, khiến nó được độc giả trẻ tuổi trên khắp thế giới yêu thích và ngưỡng mộ.

***

Suy-sụp-sau-sung-sướng là thủ pháp gây kịch tính quen thuộc trong rất nhiều tiểu thuyết lãng mạn. Đại loại là nếu truyện chưa kết thúc mà đã có một đêm thăng hoa, thì chỉ trong vòng nửa ngày tiếp theo sẽ xảy ra xung đột hoặc bi kịch để ngăn chặn đêm thăng hoa thứ hai nói riêng và ngăn chặn hạnh phúc đi vào thoái trào nói chung. Tính đến tập 5, Mead sử dụng thủ pháp này hai lần, và cả hai đều báo hiệu những biến cố bi thảm xoay chiều số phận bao nhiêu người.

Y như trong giao đãi, với cuốn sách từ ghét đến bình thường tôi tán tụng rất dễ, nhưng với cuốn sách từ thích đến yêu, tôi thường lúng túng không biết bắt đầu từ đâu cả, bởi tôi sợ không lột tả hết cái hay của nó, khiến người nghe/đọc sẽ thấy sao mà tầm thường những điều tôi chỉ ra, làm tội nghiệp cuốn sách tôi thích đến yêu đi. Suốt mười lăm năm nay, chưa một tác phẩm nào khiến tôi khổ sở vì mong ngóng như Học viện Ma cà rồng (Vampire Academy), dù trước đây cũng từng đưa Harry Potter và Bảo bối Tử thần vào danh sách mong đợi. Trong lúc chờ đợi tập cuối Last Sacrifice phát hành vào 14 Dec này, những lơ mơ trước ngủ của tôi tràn ngập Strigoi/Moroi/Dhampir, và tôi nghĩ thôi thì trút chúng ra giấy một lần, để óc còn khuây khỏa theo truyện khác.

Nhớ là khi bắt đầu đọc tập 1, tôi phải càu nhàu vì dạo gần đây ma cà rồng cứ bám lúc nhúc ở các giá sách YA, khiến người ta chẳng nhìn thấy truyện nào nữa cả. Trong hơn 100 năm từ Dracula của Bram Stoker đến Argeneau Family của Lynsay Sands hay Vampire Academy của Richelle Mead, ma cà rồng đã thực hiện một cuộc cách mạng ngoạn mục. Không còn di chuyển bằng quan tài hay xe hòm qua lại đơn điệu giữa tiểu thuyết kinh dị và trinh thám, không còn sự tàn bạo vô nhân tính một chiều từ đôi răng nanh đến cặp mắt đỏ đọc, ma cà rồng thế kỷ XXI đã ngồi SUV bành trướng sang tiểu thuyết lãng mạn, thanh xuân và kịch tình, cũng như khoác thêm ánh đắm say cho cặp mắt, môi gợi cảm che đôi nanh, và áo choàng đen thay bằng thời trang hàng hiệu.

Ma cà rồng là lựa chọn không cần thiết nhưng thú vị cho nhân vật của Mead.

Không cần thiết bởi vì thế giới mà chị xây dựng chỉ toàn là ma cà rồng. Trong một tương quan không – đúng hơn là ít – sự giao tiếp/so sánh với xã hội loài người, lại hoàn toàn không có cặp đôi người-ma nào, thì đặc trưng đáng sợ/quyến rũ của ma cà rồng không mấy nổi bật, và tính chất chông chênh bi thảm khiến tình yêu trở nên lãng mạn tột cùng giữa hai giống loài hút máu-bị hút máu không có cơ sở tồn tại. Ngoài ra, việc chọn ma cà rồng làm nhân vật sẽ khiến câu truyện mê hồn này bị đổ đồng vào một rừng tác phẩm thuộc tiểu loại vampire, khi trình làng rất dễ dính so sánh là ăn theo Chạng vạng, và các bài PR Việt Nam lười biếng sẽ đặt ngay một tiêu đề lợm giọng rẻ tiền là Học viện Ma cà rồng – kẻ soán ngôi/kế vị/đối thủ của Twilight. Mead hoàn toàn có thể viết một câu truyện huyền ảo về người thường hoặc yêu tinh với chính nội dung chị dùng cho Học viện Ma cà rồng, tất nhiên cần điều chỉnh vài ba tình tiết mà với bút lực dồi dào và tài hoa của Mead, tôi nghĩ chỉ là chuyện nhỏ đi vừa kẽ răng.

Thú vị là bởi nếu Mead không lựa ma cà rồng, chẳng biết đến bao giờ mới có người chỉ cho tôi một kho dân gian thần thoại chưa từng được văn học khai quật về ác quỷ hút máu như thế này.

Ma cà rồng, với Mead, là một từ không chi tiết. Theo Học viện Ma cà rồng, cần phải phân biệt Moroi, Dhampir và Strigoi. Thứ tự này cũng là thứ tự đẳng cấp huyết thống trong truyện, còn người thường xếp hạng chót.

Moroi có nguồn gốc từ truyện dân gian Romania. Những đứa trẻ sơ sinh ngoài giá thú, chưa được rửa tội đã bị bố/mẹ chúng giết, chết đi sẽ biến thành Moroi. Sang tiểu thuyết của Mead, Moroi là những ma cà rồng tự nhiên (có sinh có tử, bản tính lương thiện, chịu nắng kém), thân hình cao gầy yếu ớt, nước da nhợt nhạt, màu mắt và màu tóc đa dạng, thức ăn chính là máu của những người thường tự nguyện (chỉ hút vừa đủ không để người ta chết), thức ăn phụ là sữa chua và các món ẩm thực khác giống con người, biết vận dụng một trong bốn nguyên tố cơ bản là đất-khí-lửa-nước để làm phép thuật, một số ít Moroi còn biết vận dụng nguyên tố linh hồn. Ngoài Học viện Ma cà rồng, Moroi chưa từng xuất hiện trong một tác phẩm hư cấu nào khác.

Dhampir có nguồn gốc từ truyện dân gian Balkan, là ma cà rồng lai giữa cha ma cà rồng và mẹ người thường. Sang tiểu thuyết của Mead, Dhampir là những ma cà rồng lai giữa cha Moroi và mẹ Dhampir, là một sản phẩm giống như con la (lai giữa lừa và ngựa), tổng hợp gen tốt giữa người và ma, thân hình đầy đặn dẻo dai, mạnh khỏe, chịu nắng tốt, không hút máu, không biết pháp thuật, ăn uống như người thường, màu da, màu tóc và màu mắt đa dạng, nhưng không sinh sản được nếu phối giống cùng nhau – đây cũng là chính là cơ sở để Mead dựng lên mối quan hệ cộng sinh giữa Moroi và Dhampir trong truyện. Ngoài Học viện Ma cà rồng, Dhampir còn xuất hiện lác đác ở vài ba tiểu thuyết khác, mà gần gũi nhất với người đọc Việt Nam là Hừng đông qua hai nhân vật Nahuel và Remesnee Cullen.

Strigoi có nguồn gốc từ thần thoại Romania, là xác chết đội mồ sống dậy. Sang tiểu thuyết của Mead, Strigoi là những ma cà rồng phi tự nhiên (bất sinh bất tử, bản tính tàn độc, chết dưới nắng), nước da nhợt nhạt, mắt đỏ, màu tóc tùy tiền thân, chỉ hút máu và hút cho đến khi nào nạn nhân chết thì thôi, thứ tự hút ưu tiên là Moroi-người thường-Dhampir, không biết pháp thuật nhưng sức mạnh phi phàm. Nói Strigoi phi tự nhiên là bởi chúng không được sinh ra, mà được tạo ra. Strigoi là biến thân của Moroi, Dhampir và người thường nếu thỏa mãn các điều kiện sau: bị Strigoi hút cạn máu rồi được Strigoi cho uống lại máu của nó. Riêng Moroi còn có phương pháp chủ động để biến thành Strigoi là cắn chết người mình vừa hút máu. Ngoài Học viện Ma cà rồng, Strigoi chưa từng xuất hiện trong tác phẩm hư cấu nào khác.

Trong Học viện Ma cà rồng, Moroi và Dhampir đứng cùng một chiến tuyến chống lại Strigoi. Moroi sở hữu pháp thuật nhưng không muốn dùng, sức lực vốn có lại yếu nên phó thác hoàn toàn việc bảo vệ cho Dhampir. Trong cuộc sống, các Moroi cũng làm đủ ngành đủ nghề như người thường, đứng đầu vương quốc là nhà vua hoặc nữ hoàng, bên dưới là hội đồng hoàng tộc gồm thập nhị đại gia. Các Dhampir chỉ có nghề chính là giám hộ (guardian), hầu như không có điều kiện kết hôn, hầu như không có điều kiện học đại học, những Dhampir không muốn làm giám hộ rất ít lựa chọn về nghề nghiệp, phần lớn đàn bà làm điếm (bloodwhore), còn đàn ông làm điếm đực.

Các Moroi và Dhampir được đào tạo trong cùng một trường. Moroi học cách kiềm chế pháp thuật, còn Dhampir học võ công và rèn thể lực để khi 18 tuổi sẽ ra trường bắt đầu sự nghiệp bảo vệ Moroi.

Strigoi bất tử và có sức mạnh tối thượng, chỉ chết khi rơi vào một trong bốn trường hợp sau đây: phơi nắng, chặt đầu, thiêu sống và đóng cọc bạc vào tim. Cọc bạc cũng là vũ khí bất li thân của các giám hộ Dhampir, nó được yểm bằng cả bốn nguyên tố pháp thuật của Moroi để trở thành một thứ bùa sát thương vô địch.

Mời các bạn đón đọc Hôn Bóng của tác giả Richelle Mead & Nguyễn Vũ Thủy Tiên (dịch).