Gánh Vác Ngọt Ngào – Ngô Thịnh

“Gánh vác ngọt ngào” là tuyển tập gồm 15 nhóm tác phẩm thơ và tản văn được gọi tên là 15 khúc song tấu. Mỗi khúc song tấu sẽ gồm 1 bài thơ và 1 đến 2 bài tản văn có cùng chủ đề, thậm chí cùng tên gọi với bài thơ đó. Các sáng tác thơ và tản văn này được viết trải dài từ những năm 70 của thế kỷ trước cho đến những năm gần đây, phản ánh bối cảnh của sự thống trị về quyền lực, về khủng bố trắng, về những vấn đề nhức nhối của xã hội và nỗi ưu tư của người trí thức. Các sáng tác thơ đề cập đến nhiều phương diện và thể hiện nhiều chủ đề, bao gồm: quan niệm luân lý, các vấn đề của thời cuộc và việc bảo vệ môi trường, nông nghiệp và trồng lúa, cùng sự phản tư về sinh mệnh… 

 Nhan đề tác phẩm được lấy cảm hứng từ chính một bài thơ in trong tập sách – bài thơ “Gánh vác” viết năm 1977. Bài thơ thể hiện tình cảm sâu đậm của người cha đối với con cái, có thể coi đây là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Ngô Thịnh. Sự sẵn sàng “gánh vác” trách nhiệm bảo bọc, yêu thương con cái của bậc làm cha mẹ nối tiếp từ đời này qua đời khác, trở thành sự gánh vác chung của con người, theo ông đó chính là một “gánh vác ngọt ngào” mà bất kỳ ai cũng muốn “chịu đựng”.

TS Lâm Minh Đức – Chủ tịch Quỹ nghệ thuật Folklore Trung Hoa dân quốc đã nhận xét: “Ngô Thịnh tôn thờ luân lý gia đình, quan tâm đến luân lý xã hội và kiên trì với luân lý đất đai. Ông là con dân nhà nông đích thực, tình cảm gia đình, tình làng xóm là nội hàm chủ yếu trong thơ ca của ông”.
 

Như chính chia sẻ của tác giả: “Khi sang tới Việt Nam, được xem những bài múa rối nước, tôi cảm thấy rất giống những trải nghiệm của bản thân khi còn nhỏ. Vì vậy tôi cảm thấy hết sức gần gũi và có những cảm thông với con người Việt Nam. Mong rằng khi mọi người đọc tác phẩm của tôi cũng có sự đồng cảm tương tự như vậy”.
Qua 15 khúc song tấu của nhà thơ, chúng ta có thể thấy “Gánh vác ngọt ngào” tuyệt đối không phải là sự phiên dịch thơ, cũng không phải sự hé lộ đáp án. Ông thông qua tự thông diễn với tản văn để cung cấp bối cảnh sáng tác, trình bày thêm ý nghĩa phức tạp hơn cho thơ.

Lời Tác Giả: Tôi Mong Đợi Sự Đồng Cảm Của Độc Giả Việt Nam

Sau tập thơ My Village – Làng tôi được dịch sang tiếng Anh (dịch giả là học giả người Mỹ John Balcom, xuất bản vào năm 1996), tập thơ Báo cáo về cuộc đời được dịch sang tiếng Hàn Quốc (dịch giả là học giả người Hàn Quốc, giáo sư của Học viện Khoa học Kỹ thuật Tu Bình – Đài Loan là Kim Sang-ho, xuất bản năm 2014), tác phẩm văn học của tôi Gánh vác ngọt ngào – Song tấu thơ và tản văn Ngô Thịnh do hai dịch giả của Trường Đại học KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội là Nguyễn Thu Hiền và Nguyễn Thanh Diên chuyển ngữ, giáo sư Lâm Minh Đức viết lời giới thiệu, sắp được xuất bản tại Việt Nam vào tháng 9, năm 2018. Đây là cuốn sách thứ ba được xuất bản ở nước ngoài của tôi. Vì sự kiện này, tôi đặc biệt viết vài dòng này thay cho lời tựa.

Tôi từng tự nói với mình: Tôi chưa bao giờ mơ ước viển vông rằng thơ của mình có thể nổi tiếng đến mức được lưu truyền rộng rãi, càng không bao giờ kỳ vọng xa xôi rằng chúng có thể được biết đến ở nước ngoài. Tôi chỉ mong con em Đài Loan có được chút trải nghiệm trong thơ văn của tôi, để biết tôn trọng hơn luân lý tự 6 Gánh vác ngọt ngào nhiên, trân trọng hơn giá trị sinh mệnh của vạn vật. Thế nhưng tôi lại may mắn đến thế khi trên con đường văn chương của mình nhận được sự ủng hộ, yêu quý của bao nhiêu người, không chỉ có nhiều bài thơ được chọn vào sách giáo khoa, giáo trình các cấp tiểu học, trung học, đại học, được đông đảo người học đọc chúng, mà thậm chí còn nhận được nhiều sự ưu ái cao hơn kỳ vọng của rất nhiều học giả nước ngoài, họ đã chuyển dịch tác phẩm của tôi thành ngôn ngữ của đất nước họ. Tôi vô cùng biết ơn vì điều đó.

Cá nhân tôi ngoài Trung văn thì không có được khả năng về các ngôn ngữ khác. Từ khi tuổi còn trẻ đến nay, tôi đã đọc rất nhiều tác phẩm kinh điển của các nước trên thế giới nhưng đều nhờ vào dịch thuật, tuy vậy cũng đã thực sự mở ra cho tôi tầm mắt rộng lớn, nuôi dưỡng cho tôi tri thức văn chương phong phú. Vậy thì, tôi cũng mong muốn, tác phẩm của tôi có thể sẽ đem đến cho bạn đọc ở những quốc gia khác đôi chút cảm nhận nào đó.

Đặc biệt là Việt Nam và Đài Loan, cùng thuộc khu vực Đông Á, có nhiều điểm chung với nhau về phương thức đời sống, về văn hóa ẩm thực, chẳng hạn như cùng ăn các món ăn từ gạo. Gần hai mươi năm trở lại đây, sự qua lại giữa hai bên ngày càng thường xuyên, mật thiết, người dân Việt Nam sang Đài Loan làm việc một thời gian ngắn, hoặc trở thành cư dân mới, hòa nhập vào xã hội Đài Loan, số lượng ấy tương đối lớn. Còn người dân Đài Loan cũng sang Việt Nam đầu tư, công tác, định cư, số lượng cũng không phải là nhỏ.

Tuy vậy, có một thực tế không thể không nói tới, trước nay chúng ta quá xem nhẹ các giao lưu về văn hóa, trước mắt chỉ có thể nói là vừa mới khởi động, tôi hy vọng sự giao lưu này được thúc đẩy nhanh hơn. Để thúc đẩy nhận thức, hiểu biết giữa con người với con người, xóa bỏ mọi sự đối lập được tạo ra bởi khoảng cách để chuyển hóa thành lòng bao dung ấm áp, để học tập, trân quý lẫn nhau, có lẽ chính là bản chất tiềm ẩn, là một trong những tác dụng quan trọng của văn học, nghệ thuật.

Tôi rất vinh dự, cũng rất vui mừng khi Song tấu thơ và tản văn Ngô Thịnh sắp được xuất bản ở Việt Nam. Tôi chợt nghĩ, tôi có thể tổ chức một buổi đọc sách cho người dân có quốc tịch Việt Nam ở Chương Hóa để lắng nghe cảm nhận của họ, sau đó tôi sẽ mời họ kể những câu chuyện cuộc đời mình, biết đâu có thể nhận được những hiệu ứng bất ngờ.

Người ta có câu, bạn tri âm thường khó tìm thấy. Tôi đặc biệt gửi lời cảm ơn tới Giáo sư Trần Ích Nguyên, chuyên gia về tiểu thuyết chữ Hán ở nước ngoài, chuyên gia về văn học dân gian, người bạn trẻ tuổi của tôi đã tích cực lên kế hoạch, liên hệ, giúp đỡ hoàn thành việc tốt đẹp này. Tôi xin cảm ơn người bạn thâm giao cả cuộc đời tôi là Giáo sư Lâm Minh Đức đã viết lời tựa cho cuốn sách. Xin cảm ơn sự ủng hộ của Giám đốc Bảo tàng Văn học Quốc lập Đài Loan Liêu Chấn Phú cũng như các cộng sự ở đơn vị triển khai dự án là Đại học Quốc lập Thành Công gồm Lý Thục Như, Trang Thu Quân, Liêu Khải Bình. Tôi đặc biệt muốn gửi lời cảm ơn tới hai dịch giả Nguyễn Thu Hiền và Nguyễn Thanh Diên đã vất vả trong công việc dịch thuật này. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới thầy Phó Hiệu trưởng Trường Đại học KHXH&NV Hoàng Anh Tuấn, thầy Trưởng Khoa Văn học Phạm Xuân Thạch. Họ đã từng đến thăm Đài Loan để giao lưu học thuật, nhờ sự sắp xếp của Giáo sư Trần Ích Nguyên, chúng tôi đã có duyên gặp mặt. Họ đều là những học giả chân thành, gần gũi, khiến cho tôi có cảm giác vô cùng thân thiết.

Giờ đây khi bản dịch tiếng Việt của Song tấu thơ và tản văn Ngô Thịnh sắp được ra mắt ở Việt Nam, tôi tha thiết mong mỏi cuốn sách này sẽ có thể nhận được sự đồng cảm của đông đảo người đọc Việt Nam.

Tôi có mấy lời như vậy thay cho lời tựa.

Ngô Thịnh

Ngày 17 tháng 7 năm 2018

Chương Hóa, Đài Loan

(Nguyễn Thu Hiền dịch)

Mời các bạn đón đọc Gánh Vác Ngọt Ngào của tác giả Ngô Thịnh.