Ebook

Tóm tắt & Review (Đánh Giá) sách Vui Vẻ – Hạnh Phúc Từ Bên Trong của tác giả Osho.

Trước hết để tôi kể cho bạn một giai thoại nhỏ:

 
“Bác sĩ của tôi nói mãi rằng tôi phải tới gặp ông,” bệnh nhân nói với nhà tâm thần. “Trời biết tại sao – tôi có gia đình hạnh phúc, an ninh trong nghề nghiệp, nhiều bạn bè, chẳng lo âu gì…”
“Hừm,” nhà tâm thần nói, lần giở cuốn sổ của mình, “thế bao lâu ông đã như thế này rồi?”

 
Hạnh phúc là điều không thể nào tin được. Dường như là con người không thể nào hạnh phúc được. Nếu bạn nói về suy nhược, buồn rầu, khổ sở của mình, mọi người đều tin điều đó; điều đó dường như là tự nhiên. Nếu bạn nói về hạnh phúc của mình, chẳng ai tin bạn – điều đó dường như phi tự nhiên.
Sigmund Freud, sau bốn mươi năm nghiên cứu về tâm trí con người – làm việc với hàng nghìn người, quan sát hàng nghìn tâm trí rối loạn – đã đi tới kết luận hạnh phúc là hư huyễn: Con người không thể nào hạnh phúc được. Nhiều nhất, chúng ta có thể làm mọi thứ thoải mái thêm một chút, có vậy thôi. Nhiều nhất chúng ta có thể giảm bớt bất hạnh đi một chút, có vậy thôi, nhưng hạnh phúc sao? Con người không thể hạnh phúc được.
Điều này có vẻ rất bi quan… nhưng nếu bạn nhìn vào nhân loại, điều đó dường như đích xác đang xảy ra đấy; điều đó dường như là sự kiện. Chỉ con người mới bất hạnh. Cái gì đó sâu bên dưới đã đi sai.
Tôi nói điều này với bạn theo thẩm quyền riêng của tôi: Con người có thể hạnh phúc, hạnh phúc còn nhiều hơn chim chóc, hạnh phúc nhiều hơn cây cối, hạnh phúc nhiều hơn các vì sao – bởi vì con người có cái gì đó mà không cây cối, không chim chóc, không vì sao nào có được. Con người có ý thức.
Nhưng khi bạn có ý thức, hai phương án thành có thể: Hoặc là bạn có thể trở nên hạnh phúc hoặc bạn có thể trở nên bất hạnh. Thế thì đấy là chọn lựa của bạn. Cây cối đơn giản hạnh phúc bởi vì chúng không thể nào bất hạnh được. Hạnh phúc của chúng không phải là tự do của chúng; chúng phải hạnh phúc thôi. Chúng không biết cách bất hạnh; không có phương án nào cho chúng cả. Chim chóc líu lo trong cây cối và hạnh phúc không phải bởi vì chúng đã chọn hạnh phúc – chúng đơn giản hạnh phúc bởi vì chúng không biết cách nào khác để hiện hữu. Hạnh phúc của chúng là vô ý thức; nó đơn giản tự nhiên.
Con người có thể cực kì hạnh phúc và cực kì bất hạnh – và họ được tự do chọn lựa. Tự do này là nguy cơ; tự do này là rất nguy hiểm bởi vì bạn trở nên có trách nhiệm. Và cái gì đó đã xảy ra với tự do này, cái gì đó đã đi sai. Con người bằng cách nào đó đứng lộn đầu.
Mọi người đang tìm kiếm thiền. Thiền được cần tới chỉ bởi vì bạn đã không chọn là hạnh phúc. Nếu bạn chọn là hạnh phúc, không cần thiền gì cả. Thiền là thuốc: Nếu bạn ốm thế thì thuốc được cần tới. Một khi bạn đã bắt đầu chọn hạnh phúc, một khi bạn đã quyết định rằng bạn sẽ là hạnh phúc; thế thì chẳng cần thiền. Thế thì thiền bắt đầu xảy ra theo cách riêng của nó.
Có nhiều tôn giáo thế bởi vì nhiều người thế đang bất hạnh. Người hạnh phúc không cần tôn giáo; người hạnh phúc không cần đền chùa, không cần nhà thờ – bởi vì với người hạnh phúc toàn thể vũ trụ là đền chùa rồi, toàn thể sự tồn tại là nhà thờ rồi. Người hạnh phúc không theo đuổi hoạt động tôn giáo bởi vì cả đời người đó mang tính tôn giáo rồi. Bất kì điều gì bạn làm với hạnh phúc đều là lời cầu nguyện – công việc của bạn trở thành tôn thờ; chính việc thở của bạn có huy hoàng mãnh liệt cho nó, có duyên dáng.
Hạnh phúc xảy ra khi bạn khớp với cuộc sống của mình, khi bạn khớp, hài hoà tới mức bất kì cái gì bạn đang làm cũng đều là vui vẻ của bạn. Thế thì bỗng nhiên bạn sẽ đi tới biết rằng thiền đi theo bạn. Nếu bạn yêu công việc bạn đang làm, nếu bạn yêu cách bạn đang sống, thế thì bạn mang tính thiền rồi. Thế thì chẳng cái gì làm sao lãng bạn được. Khi mọi sự làm sao lãng bạn, điều đó đơn giản chỉ ra rằng bạn không thực sự quan tâm tới những điều đó.
Thầy giáo nói mãi với lũ trẻ, “Chú ý vào thầy! Chú ý!” Chúng đang chú ý đấy, nhưng chúng đang chú ý vào cái gì đó khác. Con chim đang hót với tất cả tấm lòng của nó bên ngoài trường và đứa trẻ đang chú ý tới con chim này. Không ai có thể nói nó không chú ý, không ai có thể nói nó không mang tính thiền, không ai có thể nói nó không trong tập trung sâu sắc – nó đang thế đấy! Thực tế, nó hoàn toàn quên mất thầy giáo và phép toán số học mà thầy đang làm trên bảng. Đứa trẻ này hoàn toàn quên lãng tất cả những điều đó, nó hoàn toàn bị cuốn hút bởi con chim và tiếng hót của chim. Nhưng thầy giáo nói, “Chú ý! Con đang làm gì đấy? Đừng bị sao lãng!”
Thực tế, thầy giáo đang làm sao lãng đứa trẻ! Đứa trẻ đang chú ý – điều đó xảy ra tự nhiên. Nghe con chim này, nó hạnh phúc. Thầy giáo đang làm sao lãng nó, thầy giáo nói, “Con không chú ý” – thầy giáo đơn giản nói dối! Đứa trẻ đã chú ý đấy chứ. Con chim hấp dẫn nó nhiều hơn, cho nên nó thể làm gì được? Thầy giáo không được hấp dẫn thế, số học chẳng có hấp dẫn nào.
Chúng ta không được đưa tới đây trên thế gian này để là nhà toán học. Có vài đứa trẻ không quan tâm tới chim chóc; tiếng hót của chim có thể cứ ngày một to hơn và chúng sẽ chú ý lên bảng đen. Thế thì số học là dành cho chúng. Thế thì chúng có việc thiền, trạng thái thiền tự nhiên, khi đi tới toán học.
Chúng ta đã bị sao lãng vào những bận tâm phi tự nhiên: tiền bạc, danh vọng, quyền lực. Nghe chim hót sẽ không cho bạn tiền bạc. Nghe chim hót sẽ không cho bạn quyền lực, danh vọng. Nhìn bướm bay sẽ không giúp gì bạn về mặt kinh tế, chính trị, xã hội. Những thứ này không sinh lời – nhưng những thứ này làm cho bạn hạnh phúc.
Con người thực lấy dũng cảm để đi với những cái làm cho mình hạnh phúc. Nếu người đó nghèo, người đó vẫn còn nghèo; người đó không phàn nàn về điều đó, người đó không hằn học. Người đó nói, “Tôi đã chọn cách thức của tôi – tôi đã chọn chim và bướm và hoa. Tôi không thể giàu, được thôi! Tôi giàu bởi vì tôi hạnh phúc.” Nhưng con người đã trở thành lộn ngược.
Tôi đã đọc

 
Ông Ted già đã ngồi câu hàng giờ bên sông mà chẳng con cá nào cắn câu. Tác dụng tổ hợp của nhiều chai bia và mặt trời nóng bức làm cho ông ấy ngủ gà ngủ gật, và ông ấy hoàn toàn không được chuẩn bị khi một con cá linh động bị mắc câu, giật mạnh cần câu của ông ấy và đánh thức ông ấy dậy. Ông ấy bị mất thăng bằng và, trước khi ông ấy hoàn hồn, đã thấy mình ở trong dòng sông rồi.
Một đứa bé thích thú theo dõi cảnh tượng này. Khi người này đang vật lộn để thoát ra khỏi nước, nó quay sang phía cha nó và hỏi, “Bố ơi, người kia bắt cá hay là con cá kia bắt người ấy?”

 
Con người đã hoàn toàn đi lộn ngược. Cá đang bắt bạn và lôi bạn đi; bạn không bắt cá. Bất kì khi nào bạn thấy tiền, bạn không còn là bản thân mình nữa. Bất kì khi nào bạn thấy quyền, danh, bạn không còn là bản thân mình nữa. Bất kì khi nào bạn thấy kính trọng, bạn không còn là bản thân mình nữa. Lập tức bạn quên hết mọi thứ – bạn quên những giá trị cố hữu của cuộc sống của mình, hạnh phúc của mình, vui vẻ của mình, niềm thích thú của mình. Bạn bao giờ cũng chọn cái gì đó từ bên ngoài, và bạn trả giá cho nó bằng cái gì đó từ bên trong. Bạn thu lấy cái bên ngoài và bạn làm mất cái bên trong.
Nhưng bạn đang làm gì vậy? Cho dù bạn có được cả thế giới dưới chân mình nhưng bạn đã đánh mất bản thân mình, cho dù bạn đã chiếm được tất cả mọi của cải của thế giới nhưng bạn đã đánh mất đi kho báu bên trong của riêng mình, bạn sẽ làm gì với của cải của bạn đây? Đấy là khổ.
Nếu bạn có thể học một điều thôi, một điều đó phải là tỉnh táo, nhận biết, về động cơ bên trong riêng của bạn, về định mệnh bên trong riêng của bạn. Đừng bao giờ đánh mất cái nhìn về nó, bằng không bạn sẽ bất hạnh. Và khi bạn bất hạnh, mọi người sẽ nói: “Thiền đi và bạn sẽ trở nên hạnh phúc.” Họ nói: “Cầu nguyện đi và bạn sẽ trở nên hạnh phúc; đi tới đền chùa, mang tính tôn giáo, là người Ki tô giáo hay người Hindu giáo và bạn sẽ hạnh phúc.” Đây toàn là những điều vô nghĩa. Hạnh phúc, và thiền sẽ theo sau. Hạnh phúc và tính tôn giáo sẽ theo sau. Hạnh phúc là điều kiện căn bản.
Nhưng mọi người trở nên tôn giáo chỉ khi họ bất hạnh – thế thì tôn giáo của họ là giả. Cố hiểu tại sao bạn bất hạnh đi. Nhiều người tới tôi và họ nói họ bất hạnh và họ muốn tôi cho họ việc thiền nào đó. Tôi nói, trước hết, điều căn bản là hiểu tại sao bạn bất hạnh. Nếu bạn không loại bỏ những nguyên nhân căn bản của bất hạnh của mình, bạn có thể thiền nhưng điều đó sẽ không giúp gì mấy – bởi vì nguyên nhân căn bản sẽ vẫn còn đó.
Ai đó có thể đã là vũ công giỏi và cô ấy đang ngồi trong văn phòng, chồng chất hồ sơ. Không có khả năng nào cho nhảy múa. Ai đó có thể đã tận hưởng nhảy múa dưới sao, nhưng anh ấy đơn giản tích luỹ số dư ngân hàng. Và những người này nói họ bất hạnh: “Cho chúng tôi việc thiền nào đó để làm.” Tôi có thể cho điều đó – nhưng thiền đó sẽ đạt tới cái gì? Nó được dự định làm gì? Họ sẽ vẫn còn là cùng những người ấy, vẫn tích luỹ tiền bạc, cạnh tranh nơi bãi chợ. Thiền có thể giúp làm cho họ thảnh thơi hơn chút ít, để cho họ có thể làm điều vô nghĩa này thậm chí còn tốt hơn sao.
Bạn có thể lặp lại mật chú, bạn có thể làm việc thiền nào đó; điều đó có thể giúp bạn chút ít đây đó – nhưng nó chỉ có thể giúp bạn vẫn còn là bất kì cái gì bạn đang là. Đó không phải là biến đổi.
Do đó, cách tiếp cận của tôi là dành cho những người thực sự bạo dạn, cho những người liều lĩnh, người sẵn sàng thay đổi chính hình mẫu của cuộc sống, người sẵn sàng đánh cược mọi thứ – bởi vì thực tế bạn chẳng có gì để đánh cược cả; chỉ có mỗi bất hạnh của bạn, khổ sở của bạn thôi. Nhưng mọi người níu bám ngay cả điều đó.
Tôi đã nghe

 
Trong một trại huấn luyện ở xa, một tổ lính tân binh mới trở về chỗ đóng quân sau cuộc hành quân cả ngày dưới trời đổ lửa.
“Mẹ kiếp!” một lính mới nói. “Đi hàng dặm đường từ tận đẩu tận đâu, một trung sĩ cho mình là Attila the Hin, không đàn bà, không rượu say, không nghỉ phép – trên trốc tất cả những cái đó, đôi giầy của tôi lại quá nhỏ hai cỡ.”
“Cậu không muốn đi cái đó à, anh bạn,” anh lính bên cạnh nói. “Sao cậu không đi đôi khác?”
“Không thể được,” câu trả lời đưa tới. “Bỏ chúng ra là sướng duy nhất tớ có được đấy!”

 
Bạn phải đặt cược cái gì khác nữa? Chỉ mỗi khổ của bạn. Sướng duy nhất bạn có là nói về nó. Nhìn mọi người đang nói về khổ của họ, họ trở nên hạnh phúc làm sao! Họ trả tiền cho điều đó; họ đi tới các nhà phân tâm để nói về khổ của mình – họ trả tiền cho điều đó! Ai đó nghe một cách chăm chú, và họ rất hạnh phúc.
Mọi người nói về khổ của mình lặp đi lặp lại mãi. Họ thậm chí còn phóng đại lên, họ tô son điểm phấn nó, họ làm cho nó có vẻ lớn hơn. Họ làm cho nó có vẻ lớn hơn việc thực. Tại sao? Bạn chẳng có gì ngoài khổ của mình đang bị lâm nguy, nhưng mọi người níu bám lấy cái đã biết, cái quen thuộc. Khổ là tất cả những điều họ đã biết; đó là cuộc sống của họ. Chẳng có gì để mất cả, nhưng lại sợ mất nó thế.
Như tôi thấy nó, hạnh phúc tới trước hết, vui vẻ tới trước hết. Thái độ mở hội tới trước hết. Triết lí khẳng định cuộc sống tới trước hết. Tận hưởng đi! Nếu bạn không thể tận hưởng công việc của mình, đổi việc. Đừng chờ đợi! Bởi vì tất cả mọi lúc bạn chờ đợi bạn đang đợi Godot và Godot chẳng bao giờ đi tới cả. Người ta đơn giản đợi và phí hoài cuộc sống của mình. Bạn đợi vì ai, vì cái gì?
Nếu bạn thấy ra vấn đề, rằng bạn khổ trong hình mẫu cuộc sống nào đó; thế thì tất cả các truyền thống cổ đều nói bạn sai – tôi muốn nói hình mẫu sai. Cố hiểu khác biệt của nhấn mạnh này. Bạn không sai, chỉ hình mẫu của bạn sai thôi; cách bạn đã học để sống là sai. Động cơ mà bạn đã học và đã chấp nhận là của bạn thì không phải là của bạn đâu – chúng không hoàn thành định mệnh của bạn. Chúng đi ngược lại khuynh hướng của bạn, chúng đi ngược lại yếu tố của bạn.
Nhớ điều đó: Không ai khác có thể quyết định cho bạn được. Tất cả những lời răn của họ, tất cả những mệnh lệnh của họ, tất cả những đạo đức của họ, đều phục vụ việc làm què quặt bạn. Bạn phải quyết định cho bản thân mình, bạn phải nắm cuộc sống của mình trong tay mình. Bằng không, cuộc sống cứ gõ vào cửa bạn và bạn chẳng bao giờ ở đó – bạn bao giờ cũng ở đâu đó khác.
Nếu bạn định trở thành vũ công, cuộc sống tới từ cánh cửa đó bởi vì cuộc sống nghĩ bạn phải là vũ công bây giờ. Nó gõ vào cánh cửa đó, nhưng bạn không có đó – bạn là chủ ngân hàng. Làm sao cuộc sống được trông đợi để biết rằng bạn sẽ trở thành chủ ngân hàng? Cuộc sống tới với bạn theo cách bản tính của bạn muốn bạn là vậy; nó chỉ biết địa chỉ đó – nhưng bạn chẳng bao giờ được tìm thấy ở đó, bạn ở đâu đó khác, ẩn kín đằng sau mặt nạ của ai đó khác, trong quần áo của ai đó khác, dưới cái tên của ai đó khác. Sự tồn tại đi tìm bạn hoài. Nó biết tên bạn, nhưng bạn đã quên mất cái tên đó. Nó biết địa chỉ bạn, nhưng bạn chưa bao giờ sống ở địa chỉ đó. Bạn đã cho phép thế giới làm sao lãng bạn.

 
“Tớ mơ tớ là đứa trẻ đêm qua,” Joe nói với Al, “và tớ có giấy vào tự do cưỡi tất cả các con vật ở Disneyland. Anh bạn, tớ có thời gian tuyệt vời làm sao! Tớ đã không phải chọn cưỡi lên con nào – tớ cưỡi tất cả chúng.”
“Thú vị đấy,” anh bạn bình luận. “Tớ đã có giấc mơ sinh động đêm qua. Tớ mơ thấy một cô gái tóc vàng tuyệt đẹp gõ cửa phòng tớ và làm tràn ngập tớ bởi ham muốn của cô ấy. Thế rồi ngay khi chúng tớ sắp sửa bắt đầu, thì một vị khách khác, một cô ngăm ngăm đen ngực căng phồng đẹp lộng lẫy, bước vào và cũng muốn tớ nữa!”
“Úi trời,” Joe ngắt lời. “Anh bạn, tớ cũng muốn ở đó! Sao cậu không gọi điện cho tớ?”
“Tớ có gọi chứ,” Al đáp. “Và mẹ cậu bảo tớ cậu đang ở Disneyland.”

 
Định mệnh của bạn có thể tìm thấy bạn chỉ theo một cách thôi, và đó là việc nở hoa bên trong của bạn, như sự tồn tại muốn bạn là vậy. Chừng nào bạn còn chưa tìm thấy tự phát của mình, chừng nào bạn còn chưa tìm thấy yếu tố của mình, bạn không thể hạnh phúc được. Và nếu bạn không thể hạnh phúc, bạn không thể mang tính thiền được.
Tại sao ý tưởng này nảy sinh trong tâm trí mọi người rằng thiền đem tới hạnh phúc? Thực tế, bất kì chỗ nào họ thấy người hạnh phúc họ bao giờ cũng thấy tâm trí mang tính thiền – hai điều này trở thành có liên hệ. Bất kì khi nào họ thấy một chỗ có tính thiền, cái đẹp bao quanh một người, họ bao giờ cũng thấy rằng người đó cực kì hạnh phúc – rung động với phúc lạc, rạng ngời. Những điều đó trở nên được liên hệ. Mọi người nghĩ hạnh phúc tới khi bạn mang tính thiền.
Đó là cách đi vòng khác: Thiền tới khi bạn hạnh phúc. Nhưng là hạnh phúc thì khó mà học thiền lại dễ. Có hạnh phúc nghĩa là thay đổi triệt để trong cách sống của bạn – thay đổi đột ngột, bởi vì không có thời gian để mất. Thay đổi bất thần, không liên tục, gián đoạn với quá khứ. Tia sét bất thần và bạn chết đi cái cũ và bạn bắt đầu tươi mới từ ABC. Bạn lại bắt đầu cuộc sống của mình như bạn đã làm nếu như không có hình mẫu bị ép buộc bởi cha mẹ bạn, bởi xã hội bạn, bởi quốc gia; như bạn đã làm, phải đã làm, nếu như không có ai làm sao lãng bạn. Nhưng bạn đã bị làm sao lãng rồi.
Bạn phải vứt bỏ tất cả những hình mẫu đó mà đã bị ép buộc lên bạn, và bạn phải tìm ra ngọn lửa bên trong của riêng mình.

Mời các bạn mượn đọc sách Vui Vẻ – Hạnh Phúc Từ Bên Trong của tác giả Osho.