Don Juan – George Gordon Byron

ĐÔN JUAN là tác phẩm trung tâm của thi hào Anh George Gordon Byron (1788 – 1824, còn được gọi là Lord Byron, Huân tước Byron), mà theo lời nhà phê bình văn học xuất sắc Anh thế kỷ 19, Percy Shelley, là tác phẩm hay nhất được viết bằng tiếng Anh từ xưa đến nay.

Đây là cuốn tiểu thuyết thơ đồ sộ gồm 7 chương dài (chưa kết thúc vì cái chết của tác giả) mang tính châm biếm, hài hước với cốt chuyện hấp dẫn pha chút ly kỳ đặc trưng cho khuynh hướng chủ nghĩa lãng mạn châu Âu thời đó mà ông là lãnh tụ tinh thần. Trong khi trình bày phần nội dung, khá chậm và đơn giản, nhà thơ cho xen vào nhiều đoạn trữ tình dài về đủ các đề tài khác nhau, và đây chính là phần hấp dẫn của tác phẩm. Đó là những ví von độc đáo, những nhận xét bất ngờ và sâu sắc khiến người đọc không khỏi ngạc nhiên thích thú, vì chúng được viết với sự hóm hỉnh, vui nhộn khác thường, nhiều khi đến mức đùa tếu. Ưu điểm lớn nhất của bản dịch chúng ta đang đọc là người dịch đã truyền được một cách lưu loát sự hóm hỉnh và vui nhộn đó.

Dịch giả Thái Bá Tân dịch xong 7 chương trong khoảng thời gian từ năm 1978 đến năm 1990. Sau đó ông dừng lại để sáng tác văn xuôi. Được biết ông vừa bắt đầu dịch tiếp mười chương còn lại. Đây là công việc khó khăn, lâu dài, đặc biệt khi người dịch quyết tâm chuyển thể không chỉ ý lời, giọng điệu mà cả hình thức thơ phức tạp của nguyên bản, tức giữ đúng nhất quán số lượng từ trong câu và sơ đồ gieo vần, mà trong suốt cả gần nghìn trang thơ của cuốn tiểu thuyết.

Tóm lược nội dung:

Chương một kể chuyện gia đình Đôn Juan ở thành phố Seville, Tây Ban Nha. Bố chàng, Hôxe, và mẹ, Inez, là cặp vợ chồng quí tộc giàu có nhưng bất hòa. Sau cái chết của chồng, Inez bắt đầu giáo dục con theo cách mà tác giả cho là sai lầm, là điều góp phần dẫn tới việc mới 16 tuổi, Juan đã dính vào vụ tình ái với Julia, người vợ trẻ của Anfonso. Sự việc vỡ lỡ, Julia phải vào tu viện, còn Juan thì được mẹ cho ra nước ngoài để học tập và cũng để trốn tranh dư luận.

Chương hai nói về cảnh con tàu chở Đôn Juan gặp bão rồi chìm, phải lênh đênh trên biển nhiều ngày, cảnh ăn thịt chó, thịt người, vân vân. Cuối cùng cả con tàu hai trăm người chỉ mình Juan sống sót, dạt vào một hòn đảo nhỏ ở Hy Lạp, nơi chàng được Haiđê cứu sống. Nàng là con gái một tên cướp biển, môt người buôn nô lệ giàu có và nhẫn tâm. Hai người yêu nhau say đắm, một tình yêu trong trắng và lý tưởng.

Chương ba và bốn kể chuyện bố nàng trở về bất chợt, bắt Juan lên tàu đem tới Thổ Nhĩ Kỳ bán làm nô lệ. Haiđê quá buồn đau mà chết, mang theo xuống mồ đứa con tình yêu của họ. Ở Thổ Nhĩ Kỳ, Juan và một ông người Anh được bán cho hoàng cung vua Thổ. Gullbeyaz, bà vợ thứ tư của Sultan, thấy Juan đẹp trai bèn cho người mua về, cải trang thành nữ đưa vào cung hầu hạ mình.

Chương năm và sáu kể chuyện Juan bị bắt cải trang thành cô gái, đưa vào hậu cung của Gulbeayaz. Chàng cương quyết từ chối tình yêu của Gullbeyaz, suýt bị nàng giết. Nhưng cuối cùng chàng mềm lòng, và đang lúc sắp khuất phục thì chính đức Sultan xuất hiện. Ông này cũng thích Juan vì tưởng chàng là phụ nữ. Juan được đưa vào harem, nơi tì thiếp của vua ở. Tại đây, chàng được xếp ngủ cùng giường với Dudu, một cung nữ xinh đẹp chưa bao giờ được vua đoái hoài tới. Nửa đêm bỗng Dudu kêu thét lên. Mọi người gạn hỏi, nàng không chịu nói vì sao, và lại cùng cô Juan ngủ tiếp, cho đến sáng hôm sau, Gullbeyaz biết chuyện, tức giận sai lính cho bỏ hai người vào bao, ném xuống biển.

Trong hai chương bảy và tám tác giả mô tả quân Nga, do Suvorov chỉ huy đánh thành Ismail của quân Thổ. Juan và ông bạn người Anh kia chiến đầu rất dũng cảm trong hàng ngũ quân Nga. Cũng ở đây, Juan hào hiệp cứu một cô bé người Thổ tên là Leila và nhận em làm con nuôi. Nhờ thành tích chiến đấu xuất sắc, Đôn Juan (cùng Leila) được Suvorov cho về Petersburg yết kiến nữ hoàng Nga Ecaterine.

Các chương tiếp nói về việc chàng được nữ hoàng Nga đem lòng yêu mến và trở thành tình nhân của bà. Sợ chuyện vỡ lỡ, bà cử Đôn Juan làm sứ thần Nga tới nước Anh. Các chương còn lại nói về những chiến công chinh phục phụ nữ của Đôn Juan ở đây, quê hương của tác giả.

Cũng trên trang web này các bạn có thể đọc các tác phẩm khác của Byron, như Thơ trữ tình Byron, Cuộc hành hương của Childe Harold, Tên cướp biển, Beppo, Người tù ngục Chillon và vở kịch nổi tiếng Malfred.

Mời các bạn đón đọc Don Juan của tác giả George Gordon Byron.