Đất Nước Tôi Và Thế Giới

Gorbachev là một trong hai nhân vật có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc hình thành nên diện mạo nước Nga và các quốc gia thuộc Liên Xô cũ như hiện nay.

Mikhail Sergeyvich Gorbachev (sinh ngày 2/3/1931) lãnh đạo Liên bang Xô viết từ 1985 tới 1991, là nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô cũ. Những nỗ lực của Gorbachev góp phần chấm dứt Chiến tranh Lạnh, ông nhận giải Nobel Hòa bình năm 1990.

Bộ hồi ký hai tập của ông mới được xuất bản tại Việt Nam, qua bản dịch của Nguyễn Thị Bình và Phạm Hồng Anh.

Trong cuốn Đời tôi – Hồi tưởng & suy ngẫm I, Gorbachev dành gần 600 trang sách để tường thuật lại cuộc đời đầy biến động của mình. Thời thơ ấu của ông gắn liền với làng quê Stavropol, với nạn đói, những năm tháng chiến tranh ác liệt. Tuổi trẻ của ông dưới mái trường đại học, là nơi gặp người vợ Raisa cũng được thuật lại.

Hành trình gắn liền với công cuộc xây dựng đất nước cùng bao khó khăn vấp váp gặp phải cũng được chính trị gia hồi tưởng. Gorbachev được bầu làm Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô ngày 11/3/1985 khi 54 tuổi. Ông trở thành lãnh tụ đầu tiên của đảng sinh ra sau cuộc Cách mạng Nga năm 1917.

Thông qua cuốn sách, Gorbachev thể hiện mình là nhà lãnh đạo có tư duy đổi mới, với nhiều suy nghĩ trăn trở về con đường cải cách và phát triển đất nước, cũng như nhiều vấn đề vĩ mô của thế giới. Dù đây là những nhận định chủ quan, nhưng những thông điệp của ông để lại nhiều suy ngẫm cho độc giả.

Ông chia sẻ: “Tôi nghĩ lần này tôi đã thành công trong việc kể lại toàn bộ câu chuyện đời mình. Đây là câu trả lời của tôi cho câu hỏi về những hoàn cảnh đã có ảnh hưởng hết sức quan trọng lên sự nghiệp chính trị của tôi”.

Thông qua các trang viết, ông cũng cung cấp nhiều thông tin để độc giả hiểu thêm về văn hóa, sắc tộc, lịch sử, địa lý của nước Nga và các vùng lân cận.

Ở cuốn Đất nước tôi và thế giới – Hồi tưởng & suy ngẫm II, Mikhail Gorbachev đã đề cập một loạt vấn đề từ quá khứ, hiện tại đến tương lai của nước Nga trong mối quan hệ với thế giới.

Dựa trên những kinh nghiệm bản thân, tài liệu lịch sử, những suy ngẫm về vấn đề chính trị, ông đưa ra các quan đểm về những sự kiện lớn như Cách mạng tháng Mười, sự sụp đổ của Liên bang Xô Viết, tới các nhân vật chủ chốt của Liên Xô. 

Trong hồi ký của mình, Gorbachev còn thể hiện suy nghĩ tới tương lai của nước Nga, những vấn đề của đất nước có diện tích lớn nhất thế giới trong thế kỷ tiếp theo. Ông đề xuất các cách để đạt được những cải cách kinh tế và chính trị.

Gorbachev dành riêng một phần để nói về vai trò của “tư duy mới” với một loạt vấn đề. Ông viết trong sách: “Tôi nhấn mạnh khía cạnh chính trị quốc tế của tư duy mới, vì những vấn đề toàn cầu là một trong những vấn đề quan trọng nhất mà nhân loại sẽ phải đối mặt trong quá trình chuyển đổi sang một dạng tồn tại mới”. 

“Điều quan trọng là mọi người phải theo đuổi mục tiêu chung: đổi mới thực sự cuộc sống của toàn thể cộng đồng thế giới để đạt được những điều kiện sống mới cho nhân loại”, ông khẳng định.

***

Lời mở đầu

Trích nhật ký

Ngày 21/9/2000

Đã một năm vắng Raisa. Hôm nay chúng tôi tụ họp – gia đình và bạn bè – để đặt bia mộ cho em. Tác giả là nhà điêu khắc Friedrich Sogoyan. Tấm đá cẩm thạch có vân như một cánh đồng hoa. Những hòn đá lớn. Dòng chữ khắc: “Raisa Maksimova Gorbacheva. 5/1/1932 – 20/9/1999.” Bức tượng một người phụ nữ trẻ rất giống Raisa đang cúi xuống đặt những bông hoa dại lên mặt đá cẩm thạch.

Một năm đã qua, có lẽ là năm khó khăn nhất trong cuộc đời tôi, một năm dường như trống rỗng. Suốt mấy tháng liền tôi không thể trở lại bình thường. Sự hiện diện của con gái Irina của chúng tôi, hai cô cháu gái Ksenya và Anastasia và những người bạn của tôi đã cứu rỗi tôi. Sau khi Raisa qua đời, những chuyến đi giảng bài của tôi phải tạm dừng vài tháng. Tôi dành toàn bộ thời gian ở dacha.⦾ Trước đây tôi chưa từng có cảm giác cô đơn khủng khiếp như vậy.

Gần 50 năm tôi và Raisa bên nhau, đầu gối tay ấp, và chúng tôi chưa từng cảm thấy buồn chán: ngược lại, chúng tôi luôn hạnh phúc bên nhau. Chúng tôi yêu nhau, cho dù không mấy khi nói về điều đó, kể cả khi chỉ có hai người. Chúng tôi cảm thấy rằng điều cơ bản là phải nuôi dưỡng tình yêu đã nảy nở trong những năm tuổi trẻ của mình. Chúng tôi hiểu nhau và quý trọng mối quan hệ của mình. Tôi bị ám ảnh bởi cảm giác có lỗi trong cái chết của Raisa. Tôi cố gắng sắp xếp lại ký ức của mình: vì sao tôi không cứu được em? Tôi biết rằng những gì xảy ra với chúng tôi để lại ấn tượng nặng nề cho Raisa những năm cuối đời: vì sao những kẻ không được mong muốn, không có lương tâm và trách nhiệm lại có thể lên nắm quyền tại đất nước này? Em thường bắt đầu như thế khi nói về chuyện này và khi tôi trả lời rằng chúng ta không thể lúc nào cũng nói mãi về chuyện này, Raisa thường thu mình lại và im lặng. Tôi cảm thấy thương em. Tôi bị giày vò bởi sự đau đớn của em.

… Tôi thường xuyên nghĩ đến đêm cuối cùng bên Raisa, đêm 19 rạng sáng ngày 20/9. Em mất lúc 2 giờ 57 phút sáng 20/9/1999. Em ra đi không đau đớn vì đã hôn mê. Chúng tôi không có cơ hội nói lời vĩnh biệt. Raisa mất hai ngày trước khi em được dự định sẽ cấy tế bào gốc lấy từ tủy sống của em gái Lyudmila. Em mất 5 ngày trước kỷ niệm lần thứ 46 ngày chúng tôi đăng ký kết hôn tại Nhà đăng ký Sokolnichesky ở Moskva.

Cho tới giây phút cuối cùng tôi vẫn còn tin có thể cứu được em, và tôi không thể chấp nhận được những gì đã xảy ra. Irina và tôi đứng bất lực và hoang mang ở đầu giường em. “Zakharka⦾, đừng đi, em nghe anh nói không?” Tôi nắm lấy tay em, hy vọng ít nhất em cũng đáp ứng lời van xin của tôi bằng một cái siết tay. Raisa im lặng. Em đã ra đi mãi mãi.

… Trước khi bị ốm, Raisa và tôi thường nói chuyện về tương lai của chúng tôi. Một lần tôi nghe em nói: “Em không muốn bị bỏ lại mà không có anh. Em sẽ không sống được. Còn anh? Anh thì sao? Anh sẽ tái hôn và sống tiếp.” Tôi thấy choáng váng vì câu đó. “Em nói gì thế? Sao em nghĩ thế? Ai lại nói chuyện chết chóc thế? Em còn trẻ. Em thử soi gương xem. Hãy nghe mọi người: em chỉ bị mệt mỏi thôi.”

“Em không muốn thành một bà già,” có thể em sẽ nói như thế. Khi những đứa cháu của chúng tôi được sinh ra, một câu hỏi đặt ra là chúng sẽ gọi chúng tôi là gì. Em đề nghị chúng gọi em là babulya (nghĩa đen là “bà ngoại bé nhỏ”). Em giải thích rằng babushka (bà ngoại) gợi lên thứ gì đó già nua lụ khụ, trong khi đó babulya nghe sôi nổi trẻ trung hơn. Hoàn toàn đúng phong cách của em.

Raisa thích câu thành ngữ cổ về tuổi tác của phụ nữ: “Cô gái, cô gái trẻ, người đàn bà trẻ, người đàn bà trẻ, người đàn bà trẻ, người đàn bà trẻ – người đàn bà già, chết.”

Trong những năm cuối cùng chúng tôi sống bên nhau, em thường mơ thấy chúng tôi bị mất nhau. Tôi nhận thấy Raisa ngày càng thường xuyên rơi vào trạng thái lo lắng. Thỉnh thoảng em lại nói với tôi: “Hãy bớt đi lại đi anh.” Em cảm thấy đi cùng tôi trong những chuyến đi dài ngày càng trở nên khó khăn hơn. Nhưng em còn cảm thấy khó khăn hơn nữa – tôi nghĩ tôi có thể nhìn thấy sự đau khổ trong mắt em – là bị bỏ lại một mình.

… Đêm hôm đó Irina và tôi đứng bên giường em mà khóc. Chúng tôi chẳng thể làm gì hơn được nữa.

***

Mời các bạn mượn đọc sách Hồi Tưởng Và Suy Nghẫm Tập 2: Đất Nước Tôi Và Thế Giới của tác giả Mikhail Gorbachev.