Tóm tắt & Review (Đánh Giá) sách Ăn Theo Nhóm Máu của tác giả Peter J. D’Adamo & Hải Hằng (dịch).

CHÚ Ý QUAN TRỌNG: Cuốn sách này không nhằm mục đích thay thế các khuyến nghị của bác sĩ hay nhân viên chăm sóc sức khỏe; thay vào đó cung cấp thông tin giúp người đọc hợp tác với bác sĩ và chuyên gia y tế trong nỗ lực nhằm đạt được sức khỏe tối ưu.

Danh tính bệnh nhân trong bệnh sử đã được thay đổi để bảo mật thông tin người bệnh.

Nhà xuất bản cùng tác giả không chịu trách nhiệm về hàng hóa và/hoặc các dịch vụ nào được cung cấp hoặc đề cập đến trong cuốn sách này, đồng thời từ chối tất cả trách nhiệm pháp lý liên quan đến việc thực hiện các đơn đặt hàng cho bất kỳ hàng hóa nào và/hoặc các dịch vụ tương tự, cũng như từ chối trách nhiệm pháp lý đối với bất kỳ thiệt hại, mất mát hoặc chi phí nào đối với người hoặc tài sản phát sinh hoặc liên quan đến chúng.

***

Cuốn sách Ăn theo nhóm máu tính đến nay đã được tròn 20 năm. Tính lâu dài có lẽ là điểm nổi bật nhất của cuốn sách. Hiếm có một cuốn sách về chế độ ăn nào vẫn giữ được lượng tiêu thụ mạnh mẽ sau hơn hai thập kỷ. Các chế độ dinh dưỡng mới cứ hình thành rồi lại phai đi theo năm tháng, bùng nổ trên thị trường rồi lại phai nhạt đi trước khi bị thay thế bởi một chế độ dinh dưỡng khác. Mặc dù đã từng bị những người hay hoài nghi cho rằng chỉ là một trào lưu chóng vánh, có thể truyền cảm hứng một cách mãnh liệt nhưng lại phai nhạt đi nhanh chóng. Hơn hai mươi năm đã trôi qua, tôi nghĩ chúng ta đều có thể công nhận Ăn theo nhóm máu không phải chỉ là một trào lưu nhất thời.

NHÓM MÁU CỦA BẠN LÀ CHÌA KHÓA MỞ CÁNH CỬA BÍ ẨN của sức khỏe, bệnh tật, tuổi thọ, sức sống thể chất và sức mạnh tình cảm. Nhóm máu quyết định mức độ nhạy cảm của cơ thể với bệnh tật, loại thực phẩm nào nên ăn, và chế độ tập thể dục nên áp dụng. Nhóm máu là một trong các yếu tố quyết định mức năng lượng, ảnh hưởng hiệu suất đốt cháy calo, cách phản ứng với căng thẳng qua cảm xúc, và thậm chí có thể quyết định cả tính cách.

Mối liên hệ giữa nhóm máu và chế độ ăn uống nghe có vẻ mang tính cách mạng, nhưng không phải vậy. Từ lâu, chúng ta đã biết có một mối liên kết bị thiếu khiến ta chưa thể hiểu hết về con đường dẫn đến sức khỏe an lành hay rẽ lối sang bệnh tật muộn phiền. Phải có một lý do đằng sau rất nhiều nghịch lý trong các nghiên cứu về chế độ ăn uống và sự sống còn của bệnh tật. Cũng phải có lời giải thích tại sao một số người có thể giảm cân với các chế độ dinh dưỡng cụ thể, trong khi những người khác thì không; tại sao một số người sống thọ và khỏe mạnh minh mẫn, trong khi những người khác sa sút dần cả về tinh thần lẫn thể chất. Phân tích nhóm máu đã giúp chúng ta giải thích những nghịch lý này. Và càng tìm hiểu sâu mối liên kết này, ta sẽ càng thấy hợp lý.

Nhóm máu là nền móng của vạn vật cũng như chính sự tạo thành muôn loài. Trong logic tài tình của tự nhiên, nhóm máu đi theo một con đường không gián đoạn từ khoảnh khắc ban đầu của sự sống cho đến hiện tại. Nhóm máu là dấu ấn tổ tiên từ thời xa xưa khắc trên tấm da thuộc không thể phá hủy của lịch sử.

Thoạt nhìn, khoa học về nhóm máu có vẻ khó hiểu, nhưng thực sự nó đơn giản và cơ bản như chính cuộc sống này vậy. Cuốn sách sẽ kể cho người đọc những dấu vết cổ xưa về sự tiến hóa của các nhóm máu (hấp dẫn như câu chuyện về lịch sử loài người), và làm sáng tỏ khoa học về nhóm máu để từ đó lên một kế hoạch rõ ràng và đơn giản mà bạn sẽ có thể làm theo.

Đây có lẽ là một ý tưởng hoàn toàn mới đối với mọi người: Không phải ai cũng nghĩ về tác động của nhóm máu đối với mình, mặc dù nhóm máu là một nguồn lực di truyền có sức mạnh lớn. Gen ABO không chỉ kiểm soát nhóm máu mà còn ảnh hưởng đến nhiều quá trình khác. Xét một cách cụ thể, các gen kiểm soát căng thẳng và tiêu hóa sử dụng gen ABO như một công tắc, tự bật hay tắt tùy thuộc vào nhóm máu cụ thể của mỗi cá nhân.

Bạn có thể không sẵn lòng đi sâu vào lĩnh vực xa lạ này, ngay cả khi các lập luận khoa học có vẻ thuyết phục. Nhưng hãy cân nhắc làm ba điều: Nói chuyện với bác sĩ của bạn trước khi bạn bắt đầu, kiểm tra nhóm máu của mình nếu bạn chưa biết, và hãy thử Ăn theo nhóm máu trong ít nhất 10 ngày.

***

Lời mở đầuChế độ dinh dưỡng của thế kỷ 21

Chế độ Ăn theo Nhóm máu tính đến nay đã tồn tại được hơn 20 năm. Đây là một dịp kỷ niệm đặc biệt đối với tôi cũng như hàng triệu độc giả trên khắp thế giới. Điều nổi bật nhất có lẽ là tính lâu dài của cuốn sách này. Hiếm có một cuốn sách nào về chế độ ăn nào vẫn giữ được lượng tiêu thụ mạnh mẽ sau hơn hai thập kỷ. Các chế độ dinh dưỡng mới cứ được hình thành, rồi lại lãng quên theo năm tháng, bùng nổ trên thị trường rồi lại phai nhạt đi, trước khi bị thay thế bởi một chế độ dinh dưỡng khác. Chế độ Ăn theo Nhóm máu đã từng bị những người hay hoài nghi mặc định là chóng vánh, mang đến cảm hứng mãnh liệt nhưng sớm nhạt đi. Thế nhưng, 20 năm đã trôi qua, tôi nghĩ chúng ta đều có thể công nhận Chế độ Ăn theo Nhóm máu không chỉ là một trào lưu nhất thời.

Năm 1997, tôi đã bắt đầu chia sẻ những nghiên cứu của mình trong ấn bản đầu tiên của cuốn sách, và thành thật mà nói, tôi không biết liệu cuốn sách này có được thế giới đón nhận hay không. Ở thời điểm đó, hầu hết mọi người thậm chí còn không rõ nhóm máu của mình. Qua sách vở hay trường lớp, họ được dạy nhóm máu chỉ có tầm ảnh hưởng trong việc truyền máu. Tôi đã đề xuất một ý tưởng cấp tiến: nhóm máu đóng vai trò quan trọng trong di truyền học, có ảnh hưởng chính đến hệ miễn dịch, quá trình trao đổi chất và tiêu hóa. Bên cạnh đó, các nhóm máu khác nhau sẽ có xu hướng ưu tiên các món ăn khác nhau. Thay vì chỉ nghĩ đến truyền máu trong các trường hợp khẩn cấp, việc biết và hiểu sâu về nhóm máu của bản thân thật sự đóng vai trò quan trọng để duy trì sức khỏe tối ưu suốt đời.

Tôi viết Ăn theo Nhóm máu với cách viết đơn giản, rõ ràng, giúp mọi độc giả đều có thể nắm bắt được nội dung. Vài cuốn sách sau này của tôi sẽ đi sâu hơn vào liên kết khoa học – dành cho các độc giả muốn tìm hiểu rõ hơn. Nhưng mục tiêu của cuốn sách vẫn là giới thiệu những tư tưởng căn bản và chế độ dinh dưỡng. Nhiều người ngay từ ban đầu bị cuốn sách này thu hút, bởi nó dường như đã giải đáp cho nhiều khó khăn trong việc giảm cân hoặc những biến chứng sức khỏe. Điều đó thôi thúc họ thực hiện xét nghiệm nhóm máu và thử áp dụng chế độ dinh dưỡng này. Và khi hiệu quả được kiểm chứng, họ kể với bạn bè và tiếng lành đồn xa. Cuốn sách này phá bỏ mọi quy tắc đối với một cuốn sách về dinh dưỡng mang tính “bom tấn”. Đây không phải là một cuốn sách bán chạy nhất ngay tức thời, nhưng dần dần thu hút được sự chú ý và tồn tại bền bỉ cho đến ngày nay – hơn bảy triệu cuốn sách được xuất bản với 65 thứ tiếng khác nhau trên khắp thế giới. Sự thành công của cuốn sách không phụ thuộc vào những chiêu trò quảng cáo, mà dựa trên bằng chứng khoa học và kết quả thật sự của cuốn sách.

Rất lâu trước khi Ăn theo Nhóm máu xuất hiện trên danh sách các cuốn bán chạy nhất của tờ New York Times và tiêu thụ được một triệu bản đầu tiên, tôi đã có thể thấy những biến đổi đáng kể xảy ra với độc giả của cuốn sách này. Tôi nhận được rất nhiều thư điện tử, thư tay và cuộc gọi từ độc giả. Nhiều người bày tỏ sự xúc động của họ nhờ những trải nghiệm với chế độ ăn này.

Đó là câu chuyện về bệnh viêm tai mạn tính của một bệnh nhân nhi đột nhiên biến mất, chứng viêm đại tràng kéo dài của một người mẹ đã thuyên giảm, những triệu chứng viêm khớp dạng thấp của một người cha dần biến mất, một người bạn không còn cần sử dụng thuốc giảm cholesterol hay hạ huyết áp, và những trải nghiệm giảm cân của chính bản thân họ. Nhiều người chia sẻ họ chưa từng cảm thấy mạnh khỏe như vậy, chưa bao giờ tràn đầy năng lượng đến thế, và không còn cảm giác đầy hơi sau khi ăn. Họ nói về những lần kiểm tra sức khỏe với kết quả xét nghiệm khiến các bác sĩ phải bất ngờ. Nhiều bác sĩ Tây Y cũng như bác sĩ y khoa tự nhiên (naturopathic doctor) cũng đã áp dụng Chế độ Ăn theo Nhóm máu cho bệnh nhân của họ.

Trong những lần quảng bá cho cuốn sách này, tôi thường xuyên được tiếp cận với độc giả, nhiều người trong số họ rưng rưng kể lại những thách thức về sức khỏe và thể chất họ phải đối mặt trong nhiều năm mà giờ đây đã có thể vượt qua. Họ từng thử mọi cách, không cách nào giúp họ giảm cân hiệu quả và có một cuộc sống mạnh khỏe cho đến khi họ thử Chế độ Ăn theo Nhóm máu. Những khó khăn gian khổ giờ đã được giải quyết. Họ đạt được những kết quả tích cực – thước đo sự thành công quan trọng nhất cho cuốn sách. Và kết quả đó không chỉ trong ngắn hạn, điều thường gặp ở hầu hết các chế độ dinh dưỡng phổ biến. Mọi người nhận thấy Chế độ Ăn theo Nhóm máu dễ dàng thực hiện và có thể được áp dụng lâu dài.

Tiếng vang của cuốn sách tiếp tục lớn mạnh, bất chấp nhiều phản ứng dữ dội không chỉ bắt nguồn từ cộng đồng dinh dưỡng truyền thống, những người chưa từng nghe đến chế độ dinh dưỡng này, mà sự phản bác còn đến từ cộng đồng ủng hộ chế độ dinh dưỡng khác, những người cảm thấy lý thuyết họ đưa ra đang bị phương pháp của tôi đe dọa.

Tôi có thể dán kín các bức tường với tất cả những bài báo khẳng định Chế độ Ăn theo Nhóm máu không thật sự hiệu quả; hầu hết trong số đó đều dựa trên những nghiên cứu còn nhiều thiếu sót, những bất đồng không thể giải thích, hoặc chỉ đơn giản là thái độ không kiên định cho rằng một điều gì đó mới mẻ hoặc chưa được hiểu rõ thường sẽ không thể tồn tại lâu dài. Một nghiên cứu đặc biệt mang tính tiêu cực vào năm 2014 chỉ tập trung phản bác Chế độ Ăn theo Nhóm máu mà không tập trung tìm kiếm kết quả nghiên cứu. Sau khi tìm hiểu rõ nghiên cứu được nhắc đến trong bài báo này, chúng tôi phát hiện ra không một người tham gia nào thật sự tuân thủ chế độ ăn như đã được yêu cầu. Ví dụ, các đối tượng tham gia đã ăn bim bim khoai tây, bánh mì sandwich, pizza, nui phô mai, khoai tây chiên và các sản phẩm thịt đã qua chế biến, trong khi họ chỉ tuân theo 13,7% các nguyên tắc và khuyến nghị của Chế độ Ăn theo Nhóm máu. Nghiên cứu này có thể đã phản bác một ý kiến nào đó, nhưng nó không phải là Chế độ Ăn theo Nhóm máu.

Ngành thực phẩm là một ngành kinh doanh màu mỡ ở Mỹ. Vẫn còn tồn tại nhu cầu giữ nguyên hiện trạng ngành kinh doanh thực phẩm và thúc đẩy những khái niệm lỗi thời như Tháp Thực Phẩm (Food Pyramid) hay nhận định chung những thực phẩm “tốt” và “xấu” nhằm mục đích thương mại và lợi nhuận kinh tế. Người ủng hộ những thông tin sai lệch này chính là các chuyên gia dinh dưỡng, “chuyên gia” y tế, và những người được hưởng lợi về mặt tài chính và xã hội. Họ tuyên truyền lối ăn uống khôn ngoan như thể đó là một điều rất cao siêu – ăn thịt không tốt, ăn cá tốt, chất béo sẽ giết chết bạn, tất cả các loại rau đều có lợi cho sức khỏe – bất kể điều gì được đề ra theo kịch bản đó. Một điều duy nhất họ không làm (và lý do khiến Chế độ Ăn theo Nhóm máu trở thành ngoại lệ) đó là nhận định mỗi cá thể con người khác nhau, do đó ta cần chế độ ăn uống mang tính đa dạng. Khi tôi viết cuốn Ăn theo Nhóm máu, cụm từ dinh dưỡng theo di truyền học – nutrigenomics (cách chế độ ăn ảnh hưởng đến biểu hiện gen) vẫn chưa được đặt ra, nhưng thực tế cho thấy Chế độ Ăn theo Nhóm máu là phương pháp ăn dựa vào di truyền học đầu tiên. Chế độ này độc đáo ở chỗ nó đề ra một lý thuyết về dinh dưỡng mang tính cá thể hóa, trong một xã hội mà mọi người đã quá quen với việc một chế độ dinh dưỡng có thể phù hợp với mọi đối tượng. Tuy vậy, tôi tin rằng khi chúng ta ngày càng hiểu sâu hơn về di truyền học, hóa sinh và các vi khuẩn đường ruột, chế độ dinh dưỡng mang tính cá thể hóa hiển nhiên sẽ trở thành một làn sóng mới trong tương lai. Trên phương diện này, Chế độ Ăn theo Nhóm máu đã thành công khi tiên phong xây dựng một cách tiếp cận mới theo lối cá nhân hóa.

Suốt 20 năm qua, cộng đồng khoa học đã bắt kịp với thực tế: Nhóm máu đóng vai trò chủ chốt trong việc tiên lượng bệnh. Những nghiên cứu mới được công bố hằng năm (xem Phụ lục F), liên kết nhóm máu với tình trạng bệnh, và một đánh giá năm 2016 đã đi xa hơn khi đưa ra nhận định: “Các đặc trưng của nhóm như ABO và Lewis là những mục tiêu đầy hứa hẹn cho phương pháp tiếp cận mới trong lĩnh vực y học cá thể hóa.” Điều đáng chú ý là trong khi các nguyên lý chính của Chế độ Ăn theo Nhóm máu được giữ nguyên sau hai thập kỷ, điều đã thay đổi là sự ủng hộ ngày càng lớn mạnh của cộng đồng y tế/khoa học và tầm quan trọng của nhóm máu. Chế độ Ăn theo Nhóm máu đã đi trước thời đại, được hình thành trong giai đoạn trước khi di truyền học trở thành xu hướng chính. Nhưng chính sự hiểu biết về đa dạng sinh học ngày càng gia tăng đã củng cố tính khả thi của phương pháp này.

Các nhà phê bình vẫn còn tranh luận rằng bản thân Chế độ Ăn theo Nhóm máu chưa được đánh giá theo nghiên cứu mù đôi nghiêm ngặt, yếu tố quan trọng được cho là tiêu chuẩn vàng trong nghiên cứu. Điều này có thể đúng, tuy vậy nghiên cứu mù đôi phù hợp hơn với thử nghiệm rõ ràng về một liệu pháp hoặc can thiệp y tế cụ thể, như một loại thuốc hoặc thủ thuật y tế. Quy mô của việc thử nghiệm lý thuyết về Chế độ Ăn theo Nhóm máu sẽ khiến bạn phải kinh ngạc. Hàng ngàn bệnh nhân sẽ phải đăng ký tham gia với chế độ dinh dưỡng kiểm soát nghiêm ngặt. Liệu mọi người có thực sự tuân thủ theo chế độ dinh dưỡng được đề ra? Và ngay cả khi họ tuân theo chế độ đó, bởi vì những ảnh hưởng đối với sức khỏe bệnh nhân cần nhiều thời gian, thí nghiệm này sẽ phải duy trì trong nhiều năm. Làm thế nào để thử nghiệm Chế độ Ăn theo Nhóm máu, một lý thuyết có liên quan đến hàng trăm loại thực phẩm – nhân lên bốn lần, một nghiên cứu riêng cho từng nhóm máu? Nếu bạn thấy lăn tăn vì Chế độ Ăn theo Nhóm máu thiếu đi một nghiên cứu quy mô lớn, mù đôi, có đối chứng giả, bạn cũng nên biết hơn 25% số dược phẩm kê đơn hiện nay cũng không có bằng chứng tương tự.

Điều này không có nghĩa là chúng tôi không có bằng chứng cho nhận định của mình. Ngay từ đầu, tôi đã tạo ra Thống kê Kết quả theo Nhóm máu, trong đó hàng ngàn người theo chế độ dinh dưỡng này đã ghi lại mức độ cải thiện của họ dựa trên trải nghiệm cá nhân, được bổ sung và củng cố từ các dữ liệu khách quan, như kết quả xét nghiệm và những báo cáo y tế của họ. Trong những năm qua, chúng tôi đã thăm dò ý kiến từ vô số người theo dõi trên mạng xã hội và trang web, ghi lại những trải nghiệm của mọi người về Chế độ Ăn theo Nhóm máu. Những cuộc khảo sát lớn của chúng tôi đã liên tục cho thấy mức độ hài lòng về Chế độ Ăn theo Nhóm máu trong khoảng 85-90%. Điều thú vị không nằm ở mức độ hài lòng, vì nó mang tính chủ quan. Điểm nổi bật nằm ở sự bất biến đối với cả bốn nhóm máu – mỗi nhóm áp dụng một chế độ dinh dưỡng khác nhau, đặc biệt phù hợp với những yêu cầu riêng.

Vì vậy, tôi mong các bạn sẽ trở thành một phần của nghiên cứu này, hay như chúng tôi thường gọi trong y tế là “Mẫu số N” (N được dùng để biểu thị số người tham gia một nghiên cứu). Bạn sẽ không có gì để mất. Bốn Chế độ Ăn theo Nhóm máu cơ bản đều có lợi cho sức khỏe dựa vào bản chất của nó. Nhiều chế độ ăn phổ biến bao gồm các khuyến nghị tương tự như trong chế độ dinh dưỡng cá nhân – điều mà những nhà dinh dưỡng học thường dùng để quảng bá cho mọi đối tượng. Chế độ Ăn theo Nhóm máu chỉ đơn giản bổ sung thêm một yếu tố để bạn biết chế độ dinh dưỡng nào lành mạnh nhất cho nhóm máu của mình.

Sự phát triển của cộng đồng ủng hộ Chế độ Ăn theo Nhóm máu là một trong những thành tựu đáng kinh ngạc nhất của hành trình này. Cùng với việc chế độ dinh dưỡng này được phổ biến ở khắp nơi trên thế giới, tôi đã gặp thách thức trong việc tiếp cận nhiều người, ủng hộ và hướng dẫn họ. Hai mươi năm trước, khi mạng Internet còn sơ khai và cộng đồng trực tuyến còn chưa được phổ biến, tôi đã tạo ra một diễn đàn trực tuyến đơn giản mà sau đó phát triển thành một trung tâm giáo dục trực tuyến, cung cấp các nguồn thông tin, danh sách những loại thực phẩm nhằm mục tiêu tăng cường sức khỏe hay còn gọi là thực phẩm chức năng, các thực phẩm bổ sung dinh dưỡng, bao gồm cả việc đào tạo và hỗ trợ những điều phức tạp nhất trên trang web. Đây là một trong những kho tàng kiến thức đồ sộ nhất trên mạng. Bắt nhịp cùng phát triển của mạng Internet, sự hiện diện của Chế độ Ăn theo Nhóm máu trên mạng xã hội và các ứng dụng trên điện thoại thông minh được xây dựng để giúp con người dễ dàng kết nối, học hỏi và áp dụng. Một bước ngoặt lớn về mặt y học là khi trường Cao đằng Y học Tự nhiên, trực thuộc trường Đại học Bridgeport đã tạo điều kiện cho tôi đào tạo các bác sĩ tương lai áp dụng những nguyên tắc di truyền học cá thể và Chế độ Ăn theo Nhóm máu cho bệnh nhân của họ.

Với hàng triệu người đang áp dụng Chế độ Ăn theo Nhóm máu, chúng tôi nghĩ đây là thời điểm hoàn hảo để ra mắt một ấn bản cập nhật mới cho cuốn sách này sau 20 năm. Ấn phẩm tái bản kỷ niệm của Ăn theo Nhóm máu đã được sửa đổi để cập nhật những thông tin mới, giúp mọi người áp dụng chế độ dinh dưỡng tốt hơn, ứng dụng những nghiên cứu tiên tiến, bao gồm một chương mới về cách giảm cân với Chế độ Ăn theo Nhóm máu, nghiên cứu về nhóm máu và hệ vi sinh vật, những liên kết với bệnh mới tìm ra, và thông tin về phương thức kết nối với cộng đồng hỗ trợ trên toàn thế giới. Nếu bạn vẫn còn nghi ngại hay băn khoăn về việc thử tuân thủ theo chế độ này, 10 ngày với Chế độ Ăn theo Nhóm máu sẽ cho phép bạn tự đánh giá trong một thời gian ngắn rằng liệu đây có phải chế độ dinh dưỡng phù hợp với bạn hay không.

Nhìn lại 20 năm vừa qua, tôi nhận được một sự cảm kích lớn lao. Tôi đơn độc bắt đầu hành trình này, đề xuất một chế độ ăn và lối sống mới. Nền tảng khoa học cùng kinh nghiệm lâm sàng của bản thân đã thuyết phục tôi, nhưng tôi không thể mường tượng được cách nó sẽ tồn tại và phát triển. Nhờ có sự ủng hộ không ngờ của công chúng, những người đã tin tưởng tôi và sau đó xác nhận sự tin tưởng đó, chế độ ăn kỳ lạ – được đề ra từ một người chưa ai biết tên – giờ đây đã đóng vai trò quan trọng trong cộng đồng dinh dưỡng. Đó là cách chúng ta tạo ra thay đổi.

Với lần tái bản này, mục tiêu của tôi là tạo ra tiền đề cho 20 năm sắp tới. Mời bạn đồng hành cùng tôi trong hành trình tuyệt vời đầy hứa hẹn này.

PETER J. D’ADAMO

Tháng Một, năm 2017

Mời các bạn tải đọc sách Ăn Theo Nhóm Máu của tác giả Peter J. D’Adamo & Hải Hằng (dịch).