Ung Thư: Tin Đồn Và Sự Thật

Sức khỏe luôn là một trong những mối quan tâm hàng đầu của con người. Trong đó, ung thư được xem là căn bệnh đáng sợ không ai mong muốn, khi xảy đến có thể mang lại nhiều đau thương cho người bệnh và gia đình. Nhưng đáng sợ hơn là con người thời nay bị bủa vây bởi rất nhiều thông tin trái chiều, những tin đồn thất thiệt trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội. Điều này gây ra không ít hoang mang, thậm chí đưa đến những kết cục thương tâm, đáng tiếc nếu ai đó “lầm tin” vào tin đồn mà ra quyết định điều trị sai hướng làm đánh mất đi cơ hội sống còn.

Từ những điều trên, qua cuốn sách Ung thư: Tin đồn và Sự thật, đội ngũ các bác sĩ, nhà khoa học trong nhóm Ruy Băng Tím sẽ lý giải cho những tin đồn đang lan truyền hiện nay. Cuốn sách nhằm giúp mọi người xác thực, hiểu rõ hơn về các vấn đề ung thư từ nguồn gốc, nguy cơ, chẩn đoán, điều trị đến phòng ngừa, qua đó có thể chọn đúng hướng chăm sóc sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Điều quan trọng, hãy luôn giữ lối sống lành mạnh, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên cũng như thăm khám định kỳ, tầm soát theo khuyến cáo để phòng ngừa nguy cơ ung thư.

Trích lời review sách:

“Những câu chuyện trong sách rất sinh động, gần gũi, là lát cắt đúng nghĩa về tình hình chẩn đoán và điều trị ung thư tại Việt Nam hiện nay. Quyển sách này cũng là tiếng nói thiết tha gióng lên hồi chuông cảnh giác cho những thầy thuốc, nhà khoa học trong lĩnh vực ung thư cần bước ra khỏi tháp ngà, có những cách tiếp cận mạnh mẽ và gần gũi hơn với công chúng để xua tan ‘tin đồn’ và mang đến nhiều ‘sự thật’ hơn.

Trân trọng giới thiệu đến quý độc giả gần xa, đặc biệt là quý độc giả là thân nhân và bệnh nhân ung thư, để có thể hiểu đúng về căn bệnh này, ngõ hầu giúp đỡ người thân bằng một kiến thức đúng đắn nhất và trái tim nồng ấm yêu thương nhất.”

***

Ung thư là căn bệnh ám ảnh tâm trí của loài người hàng bao thế kỷ qua. Trải qua chiều dài lịch sử, cuộc chiến chống ung thư đã có được những thành tựu to lớn và đáng khích lệ, nhưng để ung thư không còn là nỗi lo sợ của loài người vẫn là một thách thức không hề nhỏ.

Kiến thức y khoa mênh mông, là “biển học” bao la được đóng góp từ vô số dòng chảy trí tuệ ngàn đời hội tụ lại, từ cổ chí kim, từ Tây sang Đông, từ lý thuyết đến thực hành. Tất cả đều nhằm cải thiện tuổi thọ, mang lại hạnh phúc, thịnh vượng và đưa đến ưu thế vượt trội cho con người.

Trong đó, kiến thức về ung thư luôn là đòi hỏi cấp thiết trên hành trình giúp con người vượt qua bệnh tật để sống khỏe, sống thọ. Tuy nhiên, căn bệnh này vẫn là “hộp đen” to lớn chất chứa nhiều bí ẩn, đôi khi xảy đến như sự kiện bất ngờ chen ngang vào một cuộc đời, một số phận kéo theo nhiều hệ luỵ đau thương.

Kiến thức về ung thư, hay có thể gọi là “sự thật” về ung thư vẫn ngày đêm được khám phá và trình bày trong hệ thống thông tin khổng lồ ở khắp các bệnh viện, trường đại học và phòng thí nghiệm, ở khắp nơi trên thế giới. Sự thật này là thành tựu nghiên cứu dựa trên hệ thống lý luận khoa học chặt chẽ, khách quan và được phân tích, tổng hợp từ hàng triệu công trình nghiên cứu vĩ đại của các nhà khoa học nhiệt tâm qua hàng ngàn năm văn minh nhân loại.

Nhưng trong nỗi đau đớn tuyệt vọng và bi phẫn cho số phận, không ít người mắc ung thư hay thân nhân vẫn trông đợi vào một phép màu nào đó xảy ra. Có người tìm đến “mặt tối của khoa học”, gọi đơn giản là “thông tin vượt ngoài sự thật” hay “tin đồn” đang được giới thiệu tràn lan trên internet và các mạng xã hội.

Tin đồn là những điều mà một số người tung ra vô căn cứ, bịa đặt hoặc thêu dệt phóng đại từ một phần sự thật. Điều đáng nói là tin đồn thường được đám đông hưởng ứng, đón nhận và chia sẻ. Những tin đồn lan tràn nhanh và rộng trong đời sống là nhờ có mạng xã hội. Nếu đó chỉ là một thông tin thông thường không được tiếp sức bởi lời đồn đại thì người ta dễ dàng quên lãng trước cuộc sống đầy mối quan tâm, ngược lại tin đồn sẽ trở nên đặc biệt nguy hiểm khi được mạng xã hội và truyền thông quan tâm. Có những tin đồn như một “cơn bão độc” làm chấn động xã hội.

Với sự bùng nổ thông tin như hiện nay, “sự thật” và “tin đồn” dường như có cuộc so găng vô hình trên không gian mạng. Thông tin này có thể trở thành con dao hai lưỡi, đôi khi đem lại nhiều điều bổ ích cho những ai có đầu óc phân tích và nhận định khoa học, nhưng lại là liều thuốc độc đối với một số người nhẹ dạ, cả tin. Và đáng sợ hơn, một số cá nhân, tổ chức có thể lợi dụng biến tin đồn thành thông tin “ngụy khoa học” để trục lợi trên chính sinh mạng của đồng bào mình.

Vì sao lại tồn tại những thông tin như vậy trong đời sống và mạng xã hội của chúng ta? Điều này cũng không khó lý giải khi chúng ta biết rằng những chủ tài khoản Facebook và trang mạng tung tin giả nhằm mục đích vụ lợi. Đó là những người buôn bán online muốn câu khách, tạo sự chú ý cho cộng đồng về việc kinh doanh của mình. Vụ tung tin tế bào ung thư có tính axit rồi bán máy lọc nước ion kiềm với giá cắt cổ hay bán nano vàng để trị ung thư là những câu chuyện điển hình về “tin đồn”, đưa lên mạng xã hội nhằm câu like để bán hàng.

img235

Rõ ràng hệ lụy từ tin đồn và hiệu ứng đám đông là nghiêm trọng. Nó không chỉ gây sự bất an, mất niềm tin mà còn mang đến những thiệt hại khôn lường cả về vật chất lẫn tinh thần, thậm chí tính mạng con người. Trong xã hội hiện đại với nhiều chiều kích thông tin như hiện nay cần thiết phải có một thiết chế quản lý và xử lý những thông tin sai sự thật, cụ thể là những tin đồn vô căn cứ.

Một khía cạnh chân thật và quan trọng trong ảnh hưởng của tin đồn lên điều trị ung thư, đó là quyết định điều trị ban đầu. Trong trường hợp ung thư giai đoạn sớm, nếu bệnh nhân hay thân nhân chọn lựa cơ sở điều trị có uy tín, xem như người bệnh chắc chắn đạt được lợi ích sống còn, có thể 5 năm hay thậm chí 10-20 năm. Còn nếu như nhẹ dạ nghe theo “tin đồn” thì con đường điều trị rẽ ngoặt theo hướng ngày càng không còn lối ra, làm bệnh tiến triển xa hơn, đến khi quay về với “sự thật” thì bác sĩ ung bướu chỉ biết lắc đầu. Đây có thể xem như “quyết định vàng” của người bệnh và thân nhân, đòi hỏi phải có bản lĩnh và biết tìm thông tin chính xác được phổ biến từ các đơn vị điều trị ung thư, còn nếu đã sai đường lạc lối thì xem như tự đánh mất cơ hội sống còn của mình hay người thân.

Một khía cạnh khác của “tin đồn” là nhiều người chia sẻ vô tư trên các mạng xã hội các bài thuốc trị ung thư trong dân gian do suy luận không có cơ sở và không rõ thực hư nhưng các “bác sĩ Facebook“ này tung hô lên vì nghĩ rằng ta “giúp người giúp đời“ nhưng thật ra hậu quả thì “thương nhau như thế bằng mười hại nhau”. Qua đó có thể thấy hiểu biết về “sự thật” là kim chỉ nam cho những quyết định quan trọng nhất liên quan đến sinh mạng của chính bệnh nhân hoặc thân nhân.

img238

Một vấn đề đáng chú ý khiến cho các thông tin về điều trị ung thư dễ bị sai lạc là các biện pháp đặc trị ung thư ít nhiều tốn kém và có tác dụng phụ làm cho bệnh nhân e dè khi chọn lựa điều trị. Vì thế, lựa chọn các phương pháp dễ dãi hay vô tội vạ luôn là “cám dỗ” cho nhiều người Việt Nam. Hơn nữa một số bệnh nhân đang điều trị các biện pháp chính thống như hóa trị, xạ trị nhưng phải bỏ ngang vì tác dụng phụ, sau đó theo các “tin đồn” mà tìm các biện pháp khác, khi đó các biện pháp chính thống mới bắt đầu thấy rõ tác dụng, lúc đó bệnh nhân lầm tưởng là do các biện pháp “tin đồn” là thần dược, rồi sau đó nhiệt tình tung hô các biện pháp này. Nhưng đến khi bệnh tái phát do gián đoạn điều trị đặc hiệu, phải quay lại bệnh viện thì đành “nuốt lệ vào tim” vì quá nhẹ dạ, cả tin.

Đáng buồn hơn nữa, một số cá nhân biết được điểm yếu này của bệnh nhân ung thư hay thân nhân, đã tạo nên các thông tin “ngụy khoa học” rồi tung tin đồn lên các mạng xã hội để rồi bán cho bệnh nhân ung thư các thiết bị y khoa hay các “thảo dược” với giá cắt cổ. Rõ ràng hiện nay rất dễ thấy các kiểu kinh doanh trên sinh mạng đồng loại này đang ngày đêm chực chờ đưa các bệnh nhân hay thân nhân vào tròng.

Vì thế, có thể biết phân biệt thế nào là “sự thật” và biết cảnh giác với “tin đồn” là điều thực sự cốt yếu cho cả bệnh nhân ung thư và thân nhân. Những nỗ lực từ các chuyên gia trong ngành ung thư trong việc giúp phân minh những điều này xứng đáng được trân trọng gọi là sự tử tế và đầy trách nhiệm xã hội của người thầy thuốc đối với những người không may mắc căn bệnh này.

Trong nỗ lực âm thầm phân định “sự thật” và “tin đồn”, một nhóm những nhà khoa học trẻ thuộc nhóm Ruy Băng Tím đã tổng kết lại trong một quyển sách hết sức thú vị Ung thư: Tin đồn và Sự thật mà tôi được hân hạnh viết lời giới thiệu ở đây.

Những câu chuyện trong sách rất sinh động, gần gũi, là lát cắt đúng nghĩa về tình hình chẩn đoán và điều trị ung thư tại Việt Nam hiện nay. Quyển sách này cũng là tiếng nói thiết tha gióng lên hồi chuông cảnh giác cho những thầy thuốc, nhà khoa học trong lĩnh vực ung thư cần bước ra khỏi tháp ngà, có những cách tiếp cận mạnh mẽ và gần gũi hơn với công chúng để xua tan “tin đồn” và mang đến nhiều “sự thật” hơn.

Trân trọng giới thiệu đến quý độc giả gần xa, đặc biệt là quý độc giả là thân nhân và bệnh nhân ung thư, để có thể hiểu đúng về căn bệnh này, ngõ hầu giúp đỡ người thân bằng một kiến thức đúng đắn nhất và trái tim nồng ấm yêu thương nhất.

Sài Gòn, những ngày giáp tết

TS.BS NGUYỄN DUY SINH

Trưởng đơn nguyên xạ trị, Trung tâm ung bướu, Bệnh viện Quốc tế Vinmec central park

Mời các bạn đón đọc Ung Thư: Tin Đồn Và Sự Thật của tác giả Ruy Băng Tím.