Thằn Lằn – Banana Yoshimoto

Với sáu câu chuyện trong tuyển tập truyện ngắn đầu tay này, tác giả của Vĩnh biệt Tugumi, Kitchen, NP và Amrita đã khai thác chủ đề về thời gian, sự hàn gắn và số phận của những người thành thị độc lập và phức tạp. Họ đều bị mắc kẹt trong tấm lưới cảm xúc mà họ không thể hiểu, nhưng trong chính sự mắc kẹt đó họ tự nhận thức bản thân, tái tạo mình và tìm thấy hy vọng. Đó là niềm hy vọng thuần khiết bị chìm khuất trong những chuyển động tâm lý chóng mặt của con người giữa một xã hội hiện đại cũng đã từ lâu chẳng còn yên ả. Và chính niềm hy vọng tìm thấy từ những việc giản đơn, như cùng người mình yêu mơ một giấc mơ có mùi kim chi phảng phất (Giấc mơ Kim Chi), như còn được thấy ai đó còn hiện hữu bên mình bất chấp những chuyện kinh khủng đã qua (Thằn Lằn), như nhìn thấy bình minh huy hoàng trên dòng sông (Chuyện kỳ lạ bên dòng sông lớn), đã giữ họ lại, khiến ngày mai còn có ý nghĩa và hạnh phúc thật sự hiện hữu trên đời.

Trong suốt những truyện ngắn này, Banana Yoshimoto đã một lần nữa phát triển phong cách của mình, một sự kết hợp giữa văn hoá truyền thống và tính đại chúng, giữa những giá trị cũ và mới, tất cả hoà quyện trong những hư cấu nghệ thuật tuyệt vời. Với cuốn sách này, Hội chứng Banana Yoshimoto (Bananamania) có lẽ đã có thêm một lời giải thích.

“…Quang cảnh nhìn từ trên cao. Khi vừa bước xuống tàu điện ngầm, đón ngọn gió ấm áp phả vào mặt mình. Khi điện thoại reo vào lúc nửa đêm. Ngay cả khi em thích một ai đó khác, em cũng sẽ luôn thấy hình bóng anh trên đường vòng cung lông mày của họ”
“Ý em là mọi thứ hiện hữu trên Trái đất này điều khiến em nhớ tới anh chứ gì?”
“Không”
Nàng lại nhắm mắt, rồi mở ra, hướng đôi mắt sáng trong như pha lê nhìn thẳng vào tôi.
“Không phải mọi thứ, chỉ những thứ có trong trái tim em thôi.”
“Vậy sao? Đó là tình yêu của em ư?”
Tôi hỏi, hơi bất ngờ.
Chính khoảnh khắc đó tôi đã thấy một luồng sáng loé và tách ra làm đôi. Tôi nghe thấy một tiếng nổ lớn như tiến sét. Trong giây lát, tôi không hiểu có chuyện gì xảy ra.
Tôi cảm thấy âm thanh và ánh sáng phá vỡ đôi chút cảm giác xa cách. Phía trên toà  nhà có thể nhìn thấy từ góc đường bên kia bỗng chói sáng, lửa bốc lên đột ngột, cùng với âm thanh sắc nhọn, những mảnh kính vỡ như trong đoạn phim quay chậm bay lả tả trong bóng đêm.
Chỉ vài giây sau đó, người người thức giấc từ mọi ngóc ngách đổ xô ra đường. Khung cảnh náo loạn. Từ đằng xa, tiếng còi xe cảnh sát và xe cứu hoả đang tiến lại mỗi lúc một gần hơn.
“Chắc hẳn là bôm nổ đấy!”
Tôi phấn khích kêu lên.
“Chỉ có chúng mình nhìn thấy thôi. Chắc không có ai bị thương đâu nhỉ.”
“Làm gì có ai. Toà nhà đó tối om. Cũng chẳng có người qua lại. Lại là trò đùa tai ác của ai đấy mà.”
“Nếu vậy thì may quá. Đẹp thật anh nhỉ, nói ra thì nghe có vẻ không hợp với hoàn cảnh, nhưng em thấy trông giống như pháo hoa ấy.”
Nàng vẫn còn ngẩn đầu nhìn lên bầu trời.
Vừa quan sát khuôn mặt trông nghiêng của nàng, tôi vừa nghĩ ngợi.
Tình yêu của anh có hơi khác so với tình yêu của em.
Ý anh là khi em nhắm mắt ại, trong khoảnh khắc ấy, cả trung tâm của vũ trụ đều tập hợp vào em.
Và dáng em trở nên bé nhỏ vô cùng trong sự bao la đang trải ra vô hạn phía sau em. Em trở thành trung tâm mà từ đó vạn vật trải rộng với tốc độ chóng mặt, nhấn chìm tất cả quá khứ của anh. Những chuyện từ trứơc khi anh sinh ra. Những điều anh đã viết. Những cảnh tượng anh từng nhìn ngắm từ trước đến giờ. Những chòm sao. Những khoảng không vũ trụ tối thẫm mà từ đó có thể ngắm nhìn địa cầu xanh lơ xa tít tắp.
Rồi em mở mắt ra, và tất cả những thứ đó biến mất. Liệu em có thể suy ngẫm thêm một lần nữa được không nhỉ, anh tự nhủ.
Cách suy nghĩ của hai chúng tôi hoàn toàn khác nhau, nhưng chúng tôi lại là đôi trai gái của thời nguyên thủy. Là nguyên mẫu của tình yêu giữa Adam và Eva. Mọi người con gái đều có những cố tật như thế và người con trai đều có những phút giây ngắm nhìn trong chúng. Như chuỗi xoắn ốc kéo dài bất tận sao chép lẫn nhau…”
(Trích đoạn trong “Thằn Lằn”)

“Tập truyện ngắn Say ngủ đã bộc lộ đầy đủ tài năng văn chương của Banana Yoshimoto, điều đã khiến cô trở nên một hiện tượng xuất bản.” – The Independent

“Diễm lệ, siêu thực… Say ngủ mang độc giả tới một xứ sở khác, nơi tràn trề sức sống và dưỡng khí.” – New York Daily News

“… Đọc Banana Yoshimoto giống như hành trình tới Nhật Bản. Ngôn từ, tựa như những khoảng trống, thật quý giá và không mảy may bị lãng phí.” – Raleigb News & Observers
***
 Nữ tác giả Banana Yoshimoto tên thật là Mahoko Yoshimoto sinh ngày 24.7.1964, là con gái của triết gia Nhật nổi tiếng Takaaki Yoshimoto. Banana Yoshimoto tốt nghiệp ngành Văn tại trường Nihon University, tại đây cô đã lấy bút danh là “Banana”, cái tên mà theo cô là rất “chúa” và “lưỡng tính”. Trong khi làm bồi bàn tại một hàng ăn vào năm 1987, Banana Yoshimoto bắt đầu sự nghiệp viết văn của mình. Kitchen, cuốn tiểu thuyết đầu tay của cô ngay lập tức trở thành một hiện tượng lớn với hơn 2,5 triệu bản sách được tiêu thụ, và đã tái bản trên sáu mươi lần tại Nhật Bản. Báo chí gọi đó là “Bananamania” (Hội chứng Banana). Đã có hai bộ phim truyền hình được chuyển thể từ Kitchen: một phim truyền hình ở Nhật, và một bộ phim khác, lớn hơn nhiều, được Yim Ho (Nghiêm Hạo) sản xuất ở Hồng Kông năm 1997. Kitchen cũng được một loạt các giải thưởng văn học như Kaien Newcomer Writes Prize năm 1987, Umitsubame First Novel Prize, Best Newcomer Artists Recommended Prize của Bộ Giáo dục, và Izumi Kyoka Literary Prize cùng vào năm 1988… Sau Kitchen, Banana đã bán trên sáu triệu bản sách tại Nhật Bản và đã trở thành một tác giả nổi tiếng trên toàn thế giới với hàng loạt các tác phẩm như N.P, Lisard, Asleep, Goodbye Tsugumi, Amrita, Sly, Argentina Hag, Hardboiled and Hard luck… trong đó Goodbye Tsugumi (tạm dịch: Vĩnh biệt Tsugumi) đã được dựng phim và đoạt Yamamoto Shugoro Literary Prize năm 1989, tiểu thuyết Amrita cũng được trao Murasakishikibu Prize năm 1994. Đến nay tác phẩm của Banana Yoshimoto bao gồm mười hai tiểu thuyết và bảy tập truyện ngắn. Hiện tại, Banana Yoshimoto đã lập gia đình và sống ở Tokyo. Khá khiêu khích, nữ tác giả còn phát biểu rằng tham vọng lớn nhất của mình là đoạt giải Nobel Văn học.
Mời các bạn đón đọc Thằn Lằn của tác giả Banana Yoshimoto.