Những Dấu Vết Còn Lại
Nguyên tác: Следите остават
Tác giả: Pavel Vezhinov
(9.11.1914 – 2.12.1983)
DƯƠNG LINH dịch

Dịch theo bản Pháp văn của Nhà xuất bản Ngoại văn Sofia (Bulgaria) năm 1964.
NHÀ XUẤT BẢN KIM ĐỒNG
HÀ NỘI – 1985
 

Pavel Vezhinov (tiếng Bulgaria: Павел Вежинов) (9 tháng 11 năm 1914 – 2 tháng 12 năm 1983), tên khai sinh là Nikola Delchev Gugov (tiếng Bulgaria: Никола Делчев Гугов), là một nhà văn khoa học giả tưởng người Bulgaria. Trong các sách của ông được dịch sang tiếng Việt, tên của ông được phiên âm thành Pavel / Paven Veginov, P. Veginov, Pa-ven Vê-gi-nốp / Paven Vêginốp.

Ông là một trong những tác giả khoa học giả tưởng đầu tiên của Bulgaria và đã cho xuất bản nhiều cuốn sách, bài báo cùng kịch bản phim. Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là tiểu thuyết Barie / Ba-ri-e (tiếng Bulgaria: Бариерата, 1976) được viết sau cái chết của người vợ đầu tiên của ông. Các tác phẩm đáng chú ý khác của ông gồm có Những con ngựa trắng trong đêm và kịch bản bộ phim năm 1971, Ba người lính dự bị (tiếng Bulgaria: Тримата от запаса).

Các tác phẩm được dịch qua tiếng Việt:

• Những dấu vết còn lại (1954)

– Dương Linh dịch từ tiếng Pháp, Nhà xuất bản Kim Đồng, 1974, tái bản nhiều lần)

• Barie (1976)

– Đỗ Hồng Chung dịch từ tiếng Nga, Nhà xuất bản Lao động, 1983, tái bản nhiều lần)

• Cậu bé mơ mộng (1976)

– Đỗ Hồng Chung dịch từ tiếng Nga, Nhà xuất bản Tác phẩm Mới, 1986

• Những con ngựa trắng trong đêm (1976)

– Thanh Mai dịch, Nhà xuất bản Văn Học, 1987

• Con thằn lằn trắng (1977)

– Phan Bích Hà dịch, Nhà xuất bản Văn nghệ TP.HCM, 1987

***

Những lúc xẩm tối, mặt trời đã lặn từ lâu mà bóng đêm chỉ mới bắt đầu, thật là tuyệt. Chơi bấy giờ thì đã muộn, nhưng lúc đó là lúc chuyện gẫu, kể cho nhau nghe biết bao điều bù khú, thú vị, làm cho thời gian trôi nhanh đến nỗi không ai kịp thấy.

Xẩm tối hôm đó, các cậu bé tụ tập trong sân sau ngôi nhà cao tầng màu vàng. Chúng thích nhất là chỗ có đống sắt vụn bị bỏ đấy sau khi chữa xong hệ thống hơi đốt. Chúng ngồi vắt vẻo trên các ống sắt, rì rầm nói chuyện. Những ngôi nhà cao vây quanh mảnh sân như một ống phễu sâu thẳm. Bầu trời tháng sáu tối dần; màu xanh hoàng hôn lượn lờ trên các mái nhà. Đó đây, những khung cửa sổ lớn sáng lên một thứ ánh sáng nhạt. Cảnh vật yên tĩnh, chỉ vẳng nghe nhè nhẹ tiếng bát đĩa lanh canh, hoặc tiếng nhạc phát ra từ máy thu thanh. Trên những rèm cửa trắng, những bóng người vận động như trên màn ảnh. Thỉnh thoảng vọng lại tiếng người nói, cùng với mùi bếp núc thơm phức. Tất cả tạo nên một không khí hết sức quen thuộc đối với bọn trẻ.

Các cậu bé xấp xỉ tuổi nhau – từ mười hai đến mười ba tuổi – dáng dấp cũng giống nhau. Tuy nhiên, so với cả bọn thì Peso nổi bật lên vừa vì đôi giày basketball xanh, vừa vì dáng người cao dỏng. Cậu ta thon mảnh nhất mà lại có vẻ khỏe nhất; đôi mắt đen lóng lánh. Nói cho đúng ra, dù không diện đôi giày mà cả bọn đều thèm muốn kia, trông cậu ta vẫn có vẻ vận động viên.

Một cậu nói có vẻ bực tức:

– Xin lỗi cậu! Biết chưa, máy bay phản lực là loại bay nhanh nhất thế giới!

Vesselin công nhận:

– Tất nhiên là nhanh rồi! Nhưng tớ muốn sáng chế loại bay nhanh hơn nữa kia!

Cả bọn mỉm cười thích thú, có phần nào đồng tình. Vesselin là nhà sáng chế nổi tiếng nhất trường. Cậu ta chả đã sáng chế một con quay quay được cả trên đầu hai trục đó sao?

Vesselin vừa nhận xét hiệu quả những lời tuyên bố của mình, vừa trầm ngâm suy nghĩ. Đó là một cậu bé nhỏ người, vai rộng, khuôn mặt bầu dục hiền hậu, đầu tròn, tóc cắt ngắn, đôi mắt xanh trông nhanh nhẹn và thông minh. Cậu nói tiếp:

– Các cậu hãy tưởng tượng, một máy bay bay nhanh ngang ánh sáng! Được không?

Bọn trẻ cười rộ. Chàng Bebo béo, tóc quăn, nói:

– Hơi nói róc tí đấy. Máy bay ấy thì kiếm đâu được sân bay cho nó?

– Nó sẽ cất cánh theo đường thẳng đứng!

– Đồng ý, nhưng khi hạ cánh thì thế nào?

Charlie phá lên cười:

– Bằng cách bổ nhào! Chỉ nháy mắt, nó sẽ chui tọt vào tận trung tâm quả đất!

Tiếng cười lay động cả khoảng sân yên tĩnh. Vesselin nhận thấy mình đã đi hơi xa, lúng túng nhíu chiếc mũi tẹt:

– Các cậu chẳng hiểu gì cả! Mọi thứ sẽ được tính toán trước: nó sẽ cất cánh từ từ như một máy bay thường rồi dần dần tăng tốc độ. Khi hạ cánh, nó sẽ giảm tốc độ!

– Thế thì được! – Peso nói.

Vesselin lại tiếp:

– Tớ cũng sáng chế những tia mới. – Cậu ta nhìn chằm chằm vào mặt các bạn. – chiếu những tia đó vào hầm, chạm phải ai thì người đó bốc cháy… như chuột!

Cả bọn lặng im để suy nghĩ về sáng chế mới này. Peso hỏi:

– Cậu gọi những tia đó là gì?

– Cosines gamma…

Lũ trẻ nhìn Vesselin kính phục. Thằng quỷ này đặt tên những sáng chế khá đấy! Tuy nhiên, chúng vẫn chưa tin lắm, Bebo thở dài nói:

– Tớ không thích cái sáng chế này. Ai lại đốt cháy mọi người như chuột! Không hay lắm…

Vesselin cũng nhận thấy như thế:

– Ờ, ờ… đùa chơi tí thôi… Tớ còn những tia khác nữa… Chiếu vào nơi nào, chạm phải ai là người đó ngủ liền! Có thể ngủ một lèo hai mươi tiếng không dậy.

Bọn trẻ thở ra, khoan khoái. Vesselin như được cổ vũ thêm, nói tiếp:

– Thú chứ? Ngủ rồi, ta có thể chất họ lên cam nhông như chất bị…

Đột nhiên, có một vật gì rơi đánh keng xuống nền gạch ngoài sân. Các cậu bé mở to mắt nhìn quanh. Charlie hỏi: “Cái gì thế nhỉ?”, rồi cả bọn đi tìm nguyên nhân của tiếng động nọ. Vesselin trông thấy “nó” trước tiên: một chiếc chìa khóa cửa. Peso nhặt lên. Ai từ trên cửa sổ đánh rơi chìa khóa xuống chứ gì? Cậu bước mấy bước ra giữa sân, ngước mắt nhìn kỹ các tầng gác. Đây đó có nhiều cửa sổ mở sáng trưng, nhưng tịnh không một bóng người. Peso gọi to:

– Ê, ai đấy?

Các tầng gác vẫn im lìm. Peso nhún vai, gọi to một lần nữa, nhưng vẫn không có ai trả lời.

Kỳ thật! Ai đánh rơi chìa khóa mà cũng chẳng thèm lên tiếng nữa… Vesselin phát biểu:

– Có lẽ không phải của khu nhà mình…

– Thế thì của ai?

– Của một khu nhà bên cạnh…

– Bậy! – Peso lắc đầu, dứt khoát. – Nếu rơi từ khu nhà bên cạnh, thì nó rơi ở sân bên kia chứ sao lại ở đây…

– Có thể người nào ném nó đi…

– Ai lại điên mà ném chìa khóa qua cửa sổ!

Peso nói có lý. Cái sân nhỏ nơi chúng đang ngồi thuộc về ngôi nhà trông ra phố; sân này cách các sân nhà khác bằng những hàng rào cao. Ba ngôi nhà cao tầng đứng thành hình chữ U, hai ngôi nhà hai bên cách khá xa nhau; chiếc chìa khóa không thể từ hai ngôi nhà đó rơi xuống được.

– Thế thì tại sao lại không ai ra nhận? – Vesselin hỏi.

Nó hỏi thế, nhưng không ai trả lời. Bọn trẻ lại mải nói chuyện, quên ngay cái việc vặt đó. Ừ, có khi đó chỉ là một chiếc chìa khóa vô dụng, chủ nó vứt đi chứ sao.

Chẳng mấy chốc, đêm đã xuống thực sự, bầu trời mất hết mọi màu sắc. Đâu đây trên các tầng gác cao, có tiếng đàn dương cầm; ở một phía khác, có tiếng trẻ khóc thét. Các cậu bé sắp sửa chia tay ai về nhà nấy thì một bóng người phục phịch mặc quần áo trắng xuất hiện từ trong bóng tối.

– Thế nào, các cậu chơi đây à? – Người đó hỏi, dáng điềm đạm.

Bọn trẻ ngạc nhiên nhìn người lạ. Ông ta thấp người, hơi béo. Mái tóc thưa cắt ngắn. Đôi môi dày phớt một nụ cười thân mật, nhưng bọn trẻ lại thấy nụ cười đó không thực tí nào.

– Vâng, chúng cháu đang chơi. – Peso thận trọng đáp.

– Lâu chưa? – Người đó lại hỏi, giọng mềm mỏng.

Lần này thì bọn trẻ không ưa câu hỏi đó lắm. Chúng đưa mắt nhìn nhau, rồi Peso đáp dấm dẳn:

– Cũng chưa lâu lắm…

– Được, được! – Người lạ gật gật. – Được gần một giờ chưa?

– Khoảng thế! – Peso miễn cưỡng nói.

– Tốt lắm! Các cậu có bắt được một chiếc chìa khóa đâu đây?

Những đứa trẻ nhìn nhau: ra ông ta định hỏi chuyện đó! Tất cả gần như đồng thanh trả lời:

– Có bắt được ạ! Rơi từ trên gác xuống.

Rõ ràng Peso nhận thấy một niềm khoan khoái lóe lên trên mặt người lạ. Ông ta phấn khởi hẳn lên:

– Tốt quá. Nó đâu rồi?

Peso lục túi quần:

– Đây.

Tìm một vật gì trong túi quần một cậu bé không phải chuyện dễ. Trong lúc Peso mải lục túi bên phải, người lạ lau mồ hôi trán:

– Bác có một đứa bé gái nghịch tinh như các cậu vậy, ờ mà có lẽ chưa bằng… Nó vứt chìa khóa qua cửa sổ. May mà mẹ nó trông thấy, nếu không thì mất toi, vì chả còn chiếc nào nữa. Những chiếc khác, cũng đánh mất hết…

– Bác ở nhà nào? – Peso hỏi.

– Nhà kia… ờ, mà dễ cậu lại đánh mất chiếc chìa khóa rồi sao?

– Mất thế nào được, từ nãy cháu đã đi đâu đâu! – Peso vừa nói vừa luống cuống dốc hết cả túi ra, mới tìm thấy cái chìa khóa lẫn trong một đống những bi, dây nhợ, mẩu phấn và cả chiếc gọt bút chì.

– Đây rồi! Cháu nhớ lắm mà, rõ ràng bỏ vào túi này mà lị!

Peso có cảm giác người nọ giật lấy chiếc chìa khóa bằng một cử chỉ vội vã, khó chịu, trái ngược hẳn với giọng nói hiền hòa và nụ cười xởi lởi. Ông ta quay ngoắt đi không nói thêm một lời nào và rảo bước về phía cửa sau ngôi nhà. Vesselin lẩm bẩm sau lưng:

– Người đâu mà lạ! Không thèm cả cảm ơn.

– Người lớn như thế cả! – Bebo chua chát nói. – Cần đến mình thì họ tử tế, sau đó thì…

– Họ thế cả! – Vesselin cũng gật đầu, đồng tình.

Riêng Peso không nói gì, vẻ giận dỗi và buồn bực.

Mời các bạn đón đọc Những Dấu Vết Còn Lại của tác giả Pavel Vezhinov.